Bailar en vermello

O fallo do segundo premio de poesía Filomena Dato que convoca o concello de Bergondo coincidiu este outubro coa publicación da obra que gañou a primeira edición en 2020. Súmase outro concello aos que xa apostaban por este xénero cun novo título para Lorena Conde, autora ligada ao espectáculo teatral que desde 2016, e especialmente o ano pasado, está a afianzarse como poeta. Ave do paraíso / Lorena Conde / Apiario / 2021 / 15 euros / 72 páx. A combinación que a escritora fai do lírico e do dramático é un dos elementos máis destacables, ao que se engade a presenza da narrativa breve representada por Hans Christian Andersen, o "padriño dos monstros" que se fabrican para atemorizar mulleres. Xa desde a utilización de dúas cores nos textos se manifesta a diferenza discursiva. O verde para a terceira persoa, como se fosen acotacións, para a descrición da posición vital das protagonistas, sobre todo de Karen, personaxe principal de Os zapatos vermellos. O negro para as voces en primeira persoa que reclaman o dereito á rebelión. Case sempre a través da reivindicación que fai o corpo, que afirma a súa existencia no movemento, mellor se ten a alegría e o descaro do baile: "A música non admite ablación". Asumir o ditame do Tribunal que vai condenar cada paso como obsceno supón a primeira vitoria. Pero en negro tamén falan outros personaxes recorrentes como a Tarántula, a garza branca ou a avetarda. A viaxe ao longo da transformación da nena medorenta en ave do paraíso non ten perda. Hai varios fíos de Ariadna tendidos. Mesmo unha explicación final (a nota da autora) que, aínda que resulta moi reveladora, está mellor no remate, como solución ao labirinto que se goza máis se se percorre sen axuda. A través del vaise depurando a linguaxe ao tempo que se perden plumas e receos. Así, tras o comezo escénico e o ton áulico que debuxan a tensión propia da traxedia, vaise desvelando o artificio dos rituais ata chegar a unha Karen máis realista, fóra do mito. No camiño sempre se descobre que a crueldade do sacrificio é máis humana que divina, por moito que se coloque no centro do altar: "estou desconcentrada entre dous focos que se solapan: / o inefable e a lama". No medio quedan aquelas outras que se ocupan de "gardarnos os pés das silvas" para que non se rabuñen coas espiñas da desobediencia. Ave do paraíso, malia que se vencella ao motivo frecuente da revisión da literatura infantil, ofrece algo máis. Ten a enerxía das orfas insurrectas e a fermosura das que canean caridades pegañentas en pirouette (e en cumbia) desde o "ángulo do recinto" onde se sitúan os escenarios.