Así chegou Maruxa Mallo a nós

Non podo precisar agora cando souben da existencia de Maruxa Mallo, pero si cando quedei fascinado para sempre coa figura de Maruxa Mallo. Foi lendo a entrevista que lle fixo para El País o escritor Manuel Vicent en 1981. Tamén debo confesar aquí que desde que lin aquela entrevista, cada vez que pasaba por Madrid, visitaba o Café Gijón coa esperanza de ver alí algunha vez a Maruxa Mallo, cousa que nunca sucedeu. Nin a Maruxa Mallo nin a ningún daqueles personaxes dos que nos fala Francisco Umbral en La noche que llegué al Café Gijón. Só atopei, unha tarde chuviosa dun domingo de agosto, o actor Manuel Alexandre, que nunha mesa próxima mantiña unha deliciosa conversa cuns amigos. Maruxa Mallo / Carme Vidal / A Nosa Terra / 1999 / 125 páxinas Talvez o libro que máis contribuíu a reivindicar e dar a coñecer entre nós a figura de Maruxa Mallo foi a biografía que realizou a xornalista Carme Vidal e que publicou Edicións A Nosa Terra en 1999. E, desde logo, foi un traballo pioneiro no descubrimento cabal da súa vida e da súa obra, escrito, asemade, cun estilo que procuraba o pracer da lectura e a nosa fascinación por Maruxa Mallo. Nese momento, había aínda un enorme silencio sobre a personalidade da pintora que compartira días de viño e rosas cos poetas da Xeración do 27 e con outras grandes figuras do tempo da República e do exilio. Incluso cando reside de novo en Madrid, á volta do exilio, nin os pintores máis novos saben o seu nome. Outras persoas que si a coñeceran chegan a dicir que Maruxa Mallo inventara a súa biografía. Ese foi o punto de partida da investigación de Carme Vidal: reconstruír o pasado da artista, recuperando a verdade da súa vida, desconfiando da idea que até entón lle chegara daquela extravagante pintora e sospeitando sempre que foi o seu vivir transgresor o que fixo que os seus coetáneos a borraran das súas memorias. Carme Vidal investiga aquí e acolá, consulta todo o que naquel momento se podía consultar, fala con algunhas persoas que trataron a Maruxa Mallo e comeza a escribir unha biografía documentada até o dato aparentemente máis irrelevante ou a anécdota máis descoñecida. Consegue, ademais, que se poida ler co mesmo pracer que nos producen os textos de Giorgio Vasari. Só unha xornalista coa ampla cultura de Carme Vidal e coa súa exquisita sensibilidade intelectual e humana podía tecer a historia dunha muller que viviu fóra do seu tempo. A lectora ou o lector ten a sensación de que quen nos relata esta biografía coñeceu de preto a Maruxa Mallo, as súas paixóns artísticas, a súa intimidade e a súa existencia radicalmente transgresora. Así chegou Maruxa Mallo a nós, da man de Carme Vidal, como nunca antes nos falaran dela. Como ninguén nos volveu a falar dela.