Nagorno-Karabakh

Nagorno-Karabakh é unha disputada rexión situada no interior de Acerbaixán, internacionalmente recoñecida como territorio acerbaixano, mais a súa poboación, etnicamente armenia, soña desde hai décadas coa independencia ou a unión con Armenia. En 1918, ao pouco de independizarse de Rusia, iníciase unha guerra entre Armenia e Acerbaixán por tres rexións (Nakhchivan, Zangezur e Karabakh) que remata en 1920. Tras a incorporación de Armenia e Acerbaixán á URSS establécese o Oblast autónomo de Nagorno-Karabakh en 1923, cun 95% de poboación étnica armenia (de relixión cristiá), dentro da República Socialista Soviética de Acerbaixán (maioritariamente musulmá). Co paso do tempo a poboación armenia do enclave reducirase a un 77% mentres a azerí medrará até o 22% a finais dos anos 80. En 1988 o Soviet de Nagorno-Karabakh declara a súa intención de unirse a Armenia, o que dá orixe a graves episodios de violencia étnica. No marco da disolución da URSS, Acerbaixán declara en 1991 a súa independencia e elimina a autonomía do enclave. En consecuencia, as autoridades de Nagorno-Karabakh convocan un referendo en decembro, boicoteado pola poboación azerí, no que o 99,8% vota a favor da independencia. En xaneiro de 1992 proclámase a República de Artsakh, o que desencadea a guerra a grande escala entre Acerbaixán e a maioría étnica armenia do enclave apoiada por Armenia. Seis anos de guerra A guerra, na que ambos os dous bandos son acusados de limpeza étnica e de cometer numerosas atrocidades, remata en maio de 1994 cun alto o fogo patrocinado por Rusia, o Protocolo Bishkek, deixando máis de 30.000 mortos e 1,2 millóns de desprazados. Tras seis anos de guerra, Armenia alcanza significativas ganancias territoriais, xa que amais de controlar a práctica totalidade de Nagorno-Karabakh, a República de Artsakh tamén ocupa varios distritos azerís circundantes. Mais os termos do acordo deixan un conflito conxelado, ficando o enclave nun estado de limbo legal, independente de facto mais non recoñecido internacionalmente, e fortemente dependente de Armenia. Os esforzos de mediación, fundamentalmente polo Grupo de Minsk (copresidido por Francia, Rusia e os EEUU) fracasaron para acadar unha solución permanente ao conflito, ao tempo que se producen violacións do alto o fogo e enfrontamentos intermitentes. En setembro de 2020 este disputado territorio volta á primeira liña do foco informativo cando se desencadea a segunda guerra de Nagorno-Karabakh. Acerbaixán, quen grazas aos ingresos do petróleo incrementara notabelmente o seu potencial militar, considera que é tempo de resolver o conflito e recuperar o control do territorio perdido nos 90. A guerra, que dura seis semanas, causa a morte de máis de 6.500 persoas e o desprazamento de máis da metade da poboación do enclave, nun conflito no que ambos os dous bandos son acusados novamente de cometer crimes de guerra. Rusia ten unha grande influencia diplomática no Cáucaso sur, é o máis estreito aliado de Armenia e mantén boas relacións con Acerbaixán En novembro Rusia patrocina un acordo que pon fin ao conflito e que contempla o despregamento dunha forza de paz composta por 2.000 soldados rusos para supervisar o fráxil alto ao fogo ao longo da liña de contacto e no corredor Lachin, única estrada que comunica Karabakh con Armenia. Rusia ten unha grande influencia diplomática nesta parte do mundo, o Cáucaso sur, é o máis estreito aliado de Armenia mais tamén mantén boas relacións con Acerbaixán, polo que apostou pola neutralidade no conflito. Un conflito sen fin A guerra remata coa vitoria azerí, que contou co valioso apoio de Turquía, coa que comparte lazos históricos, culturais e étnicos, e que quere recuperar o seu lugar no mundo e incrementar a súa influencia nesta área. Armenia perde unha gran parte de Nagorno-Karabakh e vese obrigada a ceder todos os territorios azerís que ocupara en 1994, o que provoca unha grave crise política no país. Pola súa banda, Acerbaixán promete garantir a seguridade do tráfico no corredor Lachin. As tensións entre as dúas ex repúblicas soviéticas reaviváronse novamente en decembro cando civís azerís, supostos activistas medioambientais, iniciaron un bloqueo do corredor Lachin que provocou unha crise humanitaria, poñendo en risco 120.000 persoas neste enclave montañoso, con escaseza de medicinas, comida, electricidade e cortes do subministro de gas. En abril Bakú anunciou o establecemento dun posto de control no corredor Lachin que ameaza con illar totalmente a rexión. Estamos, pois, ante un conflito lonxe de ser resolto e o risco de conflito militar aumenta debido ao fracaso dos esforzos de mediación, o aumento da militarización, as provocacións e as frecuentes violacións do alto ao fogo.