Ucraína, en risco polos proxectís de uranio empobrecido

O voceiro adxunto do secretario xeral da Organización das Nacións Unidas (ONU) António Guterres, Farhan Haq, transmitiu na madrugada de onte a “preocupación por calquera uso de uranio empobrecido en calquera lugar”, incidindo en que nos últimos anos a institución reiterou a advertencia “polas consecuencias do seu uso”, que a Comisión de Desarme da entidade considerou “inaceptábel”, lembrando que a meirande parte dos Estados do mundo vetáronas “xustamente”. Poucas horas antes, a viceministra de Defensa do Reino Unido, Annabel Goldie, adiantou que no próximo paquete de armamento que remitirán ao Exército ucraíno amais de tanques incluirá proxectís de uranio empobrecido. O anuncio foi rapidamente cuestionado por Rusia. O presidente Vladimir Putin afirmou que se verán obrigados a tomar represalias “tendo en conta que Occidente está comezando a utilizar armas cun compoñente nuclear”, e sostivo que “semella que decidiron loitar contra Rusia até o último ucraíno”. Ao tempo, o titular de Asuntos Exteriores ruso, Sergei Lavrov, considerou a decisión británica como un “paso significativo cara a unha maior escalada”, ao demostrar que o Reino Unido está disposto “non só a correr riscos, senón a violar o dereito internacional humanitario como fixeron en Iugoslavia, incluíndo crimes de guerra e contra a humanidade”. Nese sentido, o Ministerio subliñou que o uso de uranio empobrecido “reducirá drasticamente a capacidade de Ucraína para producir alimentos de calidade e non contaminados”, ademais de “infectar o ambiente e provocar cancro na xente”. A ONU recalca a súa “preocupación polo uso de uranio empobrecido” na munición de Ucraína A contestación británica quedou a cargo do Ministerio de Defensa, que fixo fincapé en que o uranio empobrecido “non ten nada que ver con armas ou capacidades nucleares”. Asemade, o ministro de Exteriores, James Cleverly, descartou a posibilidade dun “recruar nuclear do conflito”. Arredor desas municións, o Executivo destacou que as investigacións científicas demostran que os impactos na saúde ou no medio ambiente son “probabelmente baixos”. Pese a esta afirmación, o Goberno e o público británico son conscientes desde hai cando menos dúas décadas, cando se filtrou un informe secreto do Executivo, dos efectos nocivos desta munición, que ademais poñía en dúbida que esta contaminación puidese ser eliminada por completo. Aínda así, en 1990 o principal aliado de Londres na Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN), os Estados Unidos, xa lles trasladara unha advertencia sobre as consecuencias. A empresa armamentística estadounidense Corporación Internacional de Ciencias Aplicadas confirmou que unha alta dose de uranio empobrecido leva á morte, mentres que doses máis baixas poden xerar cancro. Outro tanto confirmaron informes de Italia, Francia, Bélxica ou Portugal, ao diagnosticar cancro ás tropas despregadas en Bosnia e Iugoslavia. Porén, no país onde máis avanzaron estas investigacións é Italia. O Observatorio Militar cifra en máis de 300 os soldados mortos por cancro e en case 4.000 os casos de persoas afectadas recollidos, que derivaron en máis de 200 sentenzas da Xustiza no país que obriga o Estado a recoñecer a causa, ao corroborar o vínculo entre as súas doenzas e “numerosos factores de risco como a contaminación atmosférica ou a contaminación tóxica provocada polo impacto e explosión das municións de uranio empobrecido” nas operacións militares nas que participaron, sosteñen os veredictos. En Francia, unha sentenza admitiu que a morte dun soldado se debeu ao uranio empobrecido. Malia que se estima que arredor de 20 Estados contan con este armamento, só os Estados Unidos e o Reino Unido recoñeceron telo utilizado durante as guerras de 1990-1991 e 2003 contra o Iraq, nos bombardeos de 1995 contra os militares serbios de Bosnia e de 1999 contra Iugoslavia, mais tamén foi denunciado o seu uso nas agresións contra Libia ou Siria. Denuncias contra a OTAN Desde 2021, un equipo internacional de avogados liderado polo serbio Srdjan Aleksic está a presentar distintas demandas contra a OTAN nos tribunais de Belgrado para exixir responsabilidades á alianza militar, daquela dirixida polo español Javier Solana, mentres que 20 Estados membros foron denunciados nos seus respectivos tribunais. Aleksic debullou que até 3.000 vítimas están detrás das denuncias despois de que a OTAN lanzara aproximadamente 15 toneladas de uranio empobrecido. A resposta da alianza militar é que un acordo de 2005 con Serbia e Montenegro sobre a presenza da OTAN en Kosovo bríndalle inmunidade dos crimes cometidos na guerra contra Iugoslavia, unha posición criticada polo letrado polo intento da entidade de aplicar a inmunidade retroactivamente. Aínda que tanto a OTAN como os Estados Unidos negan o perigo do uso deste tipo de munición, Aleksic informa de que as probas efectuadas ás vítimas revelan que se atoparon concentracións de uranio no sangue até 500 veces superiores á media, mentres que os casos de cancro no país multiplicáronse por cinco desde 1999. Os datos da Fundación Internacional para a Investigación do Cancro no mundo sitúa Serbia entre os 20 países cunha maior incidencia, con máis de 290 casos por cada 100.000 habitantes, e é o segundo país do planeta cunha maior mortalidade de cancro tras Mongolia, con 150,6 falecementos por cada 100.000 habitantes. Só na primeira década despois dos bombardeos as cifras oficiais serbias revelan un aumento de 80% no número de pacientes con linfomas e leucemia, cunha especial incidencia entre as crianzas. Xa en 1999, o Ministerio de Saúde bosníaco recoñecera un aumento de 50% do número de diagnósticos en relación ao ano anterior. Nesa liña, o Consello de Europa admitiu que o medio ambiente no país ficou gravemente afectado, xerando consecuencias a longo prazo sobre a saúde, e acusou a OTAN de "desprezar o dereito internacional sobre a limitación do dano ecolóxico nos conflitos". Unha contaminación case perpetua O uranio empobrecido é un subproduto do enriquecemento de uranio para alimentar centrais nucleares ou armas atómicas, e ten unha vida media de até 4.500 millóns de anos. Úsase en municións pola súa capacidade perforante e unha vez que estoupan pulverízanse en micropartículas radioactivas que se espallan no ambiente e entran na cadea trófica, os seus efectos son especialmente graves en caso de inhalación, afectando os tecidos internos. A ONU afirmou que os bombardeos da OTAN causaron unha importante contaminación no territorio iugoslavo.