Tensións polas normas migratorias dos EUA mentres México investiga a morte de migrantes

Até 4.400 persoas morreron ou desapareceron tratando de chegar aos Estados Unidos por México desde 2014, segundo referían a cuarta feira os datos da Organización Mundial para as Migracións, unha cifra á que hai que engadir os 38 migrantes que faleceron na madrugada da segunda á terza feira nun incendio nun centro de retención de migrantes en Ciudad Juárez, México. O titular de Exteriores mexicano, Marcelo Ebrard, trasladou que xa contactaron coas embaixadas de Colombia, Ecuador, Guatemala, Honduras, O Salvador e Venezuela, lugar de procedencia das vítimas, así como que a Fiscalía Xeral da República xa ten baixo custodia os que considera responsábeis directos dos feitos, sen precisar máis información. Entrementres, o presidente Andrés Manuel López Obrador contestou as críticas das entidades en defensa dos dereitos humanos sinalando que o Executivo “non ten ningún propósito de ocultar os feitos, ningún propósito de protexer ninguén, non se permite no noso Goberno a violación de dereitos humanos ou a impunidade”. Ao tempo, reiterou que a principal hipótese até o de agora é que as persoas no centro de retención prenderon lume a varios colchóns para protestar cando lles foi comunicado que serían deportadas. As declaracións producíronse pouco despois de que se difundiran vídeos de seguridade do centro de retención durante o lume, nos que funcionarios se negaron a liberar os migrantes. “Estes devastadores feitos amosan un sistema de control migratorio verdadeiramente inhumano, como é posíbel que as autoridades mexicanas deixaran fechados seres humanos sen posibilidade de escapar do incendio?”, sinalou a directora no continente de Amnistía Internacional, Erika Guevara Rosas, mentres que o Centro de Dereitos Humanos Miguel Agustín Pro Juárez indicou que “as persoas migrantes estaban privadas da súa liberdade polas autoridades e polo tanto o Estado é garante da súa vida”. Ademais, as entidades en defensa dos dereitos humanos criticaron México por aceptar as exixencias estadounidenses ao respecto da súa política migratoria, algo determinante na situación actual, con case tres millóns de persoas detidas en 2022 ao tratar de ingresar aos Estados Unidos desde México. Arredor da metade das mortes e desaparicións de migrantes desde 2014 nesta ruta, a máis mortal do continente con diferenza, producíronse desde 2020. Un ano antes, o daquela presidente dos Estados Unidos Donald Trump (2017-2021) ameazara o Executivo mexicano con impor un arancel de 5% a todos os produtos importados de México (a pesar do tratado de libre comercio que manteñen xunto ao Canadá) que se estendería “até que se deteña o fluxo de migrantes indocumentados” que buscaban entrar en Washington. Isto levou a unha negociación na que o arancel foi suspendido a cambio de que México despregase case 30.000 membros das Forzas Armadas nas súas fronteiras para efectuar os controis migratorios, e mais aceptase a “implementación dos protocolos de protección ao migrante” estadounidenses, explica o mexicano Expansión, como o programa Queda en México, polo que “se enviou a terras mexicanas milleiros de migrantes a agardar que as autoridades estadounidenses lles outorgasen asilo”. Xa en 2020, e co gallo da aparición da Covid-19, Trump sanciona o Título 42, unha norma que se xustificaba en causas sanitarias para permitir que os migrantes foran expulsados directamente de chegar por terra vía México, incluso cando solicitaban asilo. Esta lexislación foi criticada por entidades de dereitos humanos como a Oficina en Washington para Asuntos Latinoamericanos, que a considerou ilegal. Á vez, epidemiólogos e persoas expertas en saúde pública denunciaron en moitas ocasións que a norma carece de “base científica, e expulsa ilegal e inhumanamente os solicitantes de asilo na fronteira sen o debido proceso”. O Título 42 está previsto que finalice o 11 de maio de 2023 tras permitir expulsar case tres millóns de persoas. En novembro de 2022, cando o Tribunal Supremo estadounidense aínda non prorrogara o Título 42, o Goberno do presidente Joe Biden aplicou novas restricións no marco da súa proposta migratoria, que recolle a expulsión inmediata a México dos migrantes que entren por terra sen os permisos outorgados por Washington. A decisión provocou que milleiros de migrantes que se desprazaran coa esperanza de poder entrar coa fin do Título 42 quedaran varados en México e obrigados a permanecer no país até que os Estados Unidos decidiran sobre cada caso, o que dificulta a situación de persoas con poucos recursos que teñen que sufragar a súa estadía no territorio mexicano. Nos últimos meses, estase a producir unha nova acumulación de persoas migrantes a raíz da aplicación lanzada en xaneiro polos Estados Unidos, CBP One, para que os solicitantes de asilo poidan obter unha cita coas autoridades migratorias. Os erros na aplicación, que acaba por obstruír os trámites, denunciaron 35 lexisladores do Partido Demócrata, están a aumentar a desesperación das persoas que intentan alcanzar mellores condicións de vida nos Estados Unidos, e que xa levou a enfrontamentos na fronteira. As crianzas migrantes padecen explotación infantil Máis de 3.800 crianzas de até 11 anos foron explotadas laboralmente nos Estados Unidos en 2022, confirmou o Departamento de Traballo do país, un número que podería ser moito maior pois a Administración admitiu que non foi quen de contactar con máis de 86.000 crianzas non acompañadas entre 2021 e 2022. O aumento das cifras destes menores migrantes, 130.000 o pasado ano, converteunos en man de obra barata “integrada nunha nova economía de explotación” laboral, resolve The New York Times. 70% máis de violacións de traballo infantil Os datos oficiais revelan que desde 2018 se rexistrou un incremento de 70% das violacións de traballo infantil no país, das que foron acusadas aproximadamente 835 empresas de cando menos 20 Estados estadounidenses ligadas con coñecidas compañías como Walmart, Ben &amp; Jerry ou Whole Foods. O secretario do Departamento de Traballo, Marty Walsh, reclamou ao Congreso medidas para acabar con esta lacra, debullando que “a pena monetaria civil máxima baixo a lei actual por unha violación de traballo infantil é de 15.138 dólares (case 14.000 euros) por crianza, non é elevada dabondo para disuadir as grandes empresas rendíbeis”, denunciou.