Portugal, o profesorado na rúa

O sábado 11 de febreiro, durante catro horas 150.000 manifestantes desfilaron entre Marques de Pombal e o Terreiro do Paço; eran profesores e profesoras, educadores e educadoras, e persoas preocupadas pola situación do ensino público, que respondían masivamente á convocatoria feita por unha plataforma de oito organizacións sindicais, liderada pola Fenprof-Federação Nacional de Professores, a maior organización sindical do sector e membro da CGTP/IN. Quen se manifestaban esa tarde en Lisboa coreaban sobre todo a frase “exiximos respecto”. A manifestación, considerada a máis grande da historia do sindicalismo docente portugués, pechaba un amplo calendario de accións que se viñan desenvolvendo desde o inicio de curso; con folgas, concentracións, peches, vixilias..., todas elas con grande seguimento. Tamén houbo outras importantes mobilizacións convocadas polo sindicato STOP-Sindicato de Tod@s @s Profissionais de Educação, que non está na plataforma sindical unitaria. Un conflito que vén de lonxe O ensino en Portugal arrastra un proceso de degradación das condicións de traballo e avellentamento acelerados por ausencia de investimentos. Máis da metade do profesorado supera os 50 anos e quen teñen menos de 30 anos non chegan ao 2%; ademais o orzamento para 2023 reduce a partida dedicada a educación nun 7,6%; sendo o financiamento público dun 3% do PIB, xusto a metade do que recomenda a Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos (OCDE). A protesta foi a máis grande da historia do sindicalismo docente portugués A denuncia sindical vén sendo unha constante desde hai anos e, xunto coa petición de aumento do orzamento, a táboa reivindicativa do ensino público inclúe a eliminación da precariedade que afecta a máis do 20% do profesorado; eliminación de cargas burocráticas; reposición da antigüidade profesional conxelada cando a intervención da troika, e que non ten en conta para a progresión na carreira profesional 6 anos 6 meses e 23 días de tempo efectivo traballado; réxime específico de xubilación; incremento dos cadros de persoal; aumento salarial... Semella que foron algunhas das novas propostas do Ministro de Educación, João Costa, as quen fixeron botar por fóra o vaso da indignación que levaba tempo cheo; destacando o anuncio de que as direccións poderían seleccionar o 30% do profesorado para os seus centros, a creación de Consellos Locais de Directores e a posibilidade de transferir maiores competencias en educación aos concellos. Propostas rexeitadas pola maioría do profesorado, debido aos perigos de ausencia de imparcialidade e á posíbel discriminación entre centros, en función do tipo concello. Debate sindical En paralelo ao conflito entre docentes e goberno, hai un debate sobre o futuro da loita sindical. Por unha banda está o STOP, que ten demostrado capacidade para aglutinar e mobilizar sectores moi cabreados, que en algúns casos non adoitaban participar en accións reivindicativas. Preséntase como o novo sindicalismo, fresco, de base, democrático e independente de calquera ideoloxía, e ten convocado algún tipo de protestas novidosas, acusando sobre todo á Fenprof de non estar cos tempos e afastarse dos problemas reais dos centros de ensino. Por outra banda está a Fenprof, que considera que nun conflito non hai que deixarse levar polas emocións, e debe manterse a mobilización no tempo, intensificándoa e tensando a corda cando sexa preciso, pero tendo coidado de non queimar ao colectivo. Esta organización foxe de medidas efectistas que polo xeral acaban alimentando o anti-sindicalismo, e ten denunciado a convocatoria de folgas indefinidas que se consideraron exitosas non por secundalas maioritariamente o profesorado convocado, senón polo emprego de fondos de solidariedade para pagar a un persoal non docente que coa súa participación conseguiu que os centros non abriran ou funcionaran; actuación que ten levantado forte debate, coa aparición de voces que defenden restrinxir o dereito de folga. A conflitividade mantense A dimensión do conflito levou o primeiro ministro socialista, António Costa, a pronunciarse en varias ocasións, acusando as organizacións sindicais de fantasiosas e manifestando que non vai ser posíbel a recuperación do total da antigüidade. Pero as mobilizacións deron xa un froito, ao anunciar o ministro que desistía da idea de que as direccións dos centros puidesen seleccionar o 30% do seu profesorado. No resto non se teñen dado aínda avances salientábeis, razón pola que está en marcha un novo calendario que inclúe asembleas, debates, e dúas xornadas de folga previstas para inicios de marzo.