Myanmar, camiño a ningures

Dous anos despois do golpe de estado do Tatmadaw, exército de Myanmar, que puxo fin ao lento e fráxil proceso democrático iniciado en 2011, o país vive sumido nunha grave crise política, económica e humanitaria. Tras a brutal represión das masivas protestas contra o golpe, numerosos civís tomaron as armas e crearon a Forza de Defensa do Pobo (FDP), ao tempo que xuntaron forzas con algúns dos grupos étnicos armados das rexións fronteirizas do país, moitos dos cales veñen loitando por unha maior autonomía desde a independencia dos británicos en 1948. Pola súa banda, lexisladores depostos no golpe estableceron un goberno paralelo, o Goberno de Unidade Nacional (GUN). Estamos ante unha guerra civil nun país onde as forzas armadas teñen un amplo historial de brutalidade contra a oposición. O exército liderado por Min Aung Hlaing vén esforzándose por conter unha insurrección en todo o país, cometendo asasinatos arbitrarios, tortura, violencia sexual e reducindo aldeas a cinzas, actuacións consideradas crimes de guerra e crimes contra a humanidade polas Nacións Unidas. Resistencia Mais o réxime está lonxe de consolidar o seu control do país e, ante as dificultades, o Tatmadaw está usando cada vez máis a forza aérea -670 ataques aéreos en 2022 por 54 en 2021- e armamento pesado contra os seus mal armados opoñentes. Tom Andrews, relator especial das Nacións Unidas en Myanmar, estima que o exército controla menos da metade do país e o propio Min Aung Hlaing recoñeceu que máis dun terzo dos municipios do país non están baixo total control dos militares. A resistencia armada da FDP tamén desafiou o control militar nas chairas centrais (Mandalay, Magwe e Sagaing), de maioría bamar, algo sen precedentes na historia recente de Myanmar. De acordo coa Asociación de Asistencia a Presos Políticos (AAPP), 3.071 activistas foron asasinados e 19.936 detidos desde o golpe de estado (máis de 31.000 mortos engadindo combatentes, segundo ACLED). Mentres, as Nacións Unidas estiman que 1,2 millóns de persoas víronse obrigadas a abandonar as súas casas polos combates, padecendo a falta de vivenda, comida e atención médica axeitada, e máis de 70.000 abandonaron o país converténdose en refuxiados, vulnerábeis á explotación laboral e outros abusos. Así mesmo, os opositores políticos e activistas veñen recibindo longas penas de prisión. Aung San Suu Kyi, líder electa do país, foi condenada a un total de 33 anos de prisión por cargos como posuír ilegalmente walkie-talkies, corrupción, vulnerar as normas da Covid-19, fraude electoral…, que grupos de dereitos humanos consideran deseñados para apartala da vida política. A nova e dura lei de partidos políticos procura a eliminación da oposición aos militares, deixar fóra de xogo a Liga Nacional para a Democracia (LND) e garantir a vitoria electoral do Partido da Unión, Solidariedade e o Desenvolvemento (PUSD), representante do exército. Entre outras medidas, os partidos ou persoas vencelladas co "terrorismo" (a FDP e o GUN, entre outros, son así considerados) serán impedidos de participar nas eleccións. Eleccións Por outra banda, as eleccións, unha farsa coa que os militares buscarán dotarse de lexitimidade, continúan atrasándose. Nun primeiro momento ían ter lugar no prazo dun ano desde o golpe, despois entre febreiro e agosto de 2023, e logo en agosto deste ano. Mais a recente extensión do estado de emerxencia durante 6 meses, debido a que o país "aínda non volveu á normalidade", probabelmente atrasará unha vez máis as prometidas eleccións. A pandemia da Covid-19 e o golpe militar supuxeron un impacto letal para a xa fráxil economía de Myanmar. Un conflito que se intensifica e unha mala xestión da economía fixeron que as cousas fosen de mal a peor desde febreiro de 2021, cunha caída dos ingresos en todo o país e unha inflación desenfreada (19,4% en xullo de 2022) que golpeou con dureza os máis pobres, provocando que o número de cidadáns vivindo por debaixo da liña da pobreza se dobrara até chegar ao 40%. Pola súa banda, o PIB reduciuse case un 20% en 2021 para medrar un 3% en 2022. Para este ano, o Banco Mundial prevé un crecemento do 3%, mais advertiu que o PIB manterase sobre o 13% por debaixo do seu nivel antes da pandemia. E a economía ilícita expandiuse, cun aumento da produción de opio do 88% en 2022, segundo as Nacións Unidas. Mentres, as sancións revélanse insuficientes para tratar cun exército acostumado a vivir con elas e os esforzos diplomáticos estériles para rematar a violencia e restaurar o goberno civil.