Haití: "O noso burato negro"

Se a moderna historiografía considera as loitas pola independencia de América guerras de clase entre brancos peninsulares detentores de todos os dereitos e brancos americanos con diñeiro, independencia e soberanía das que quedaron á marxe os pobos orixinarios, os negros e os mestizos até ben entrado o século XX coa revolución cubana, o proceso chileno, Venezuela, Bolivia... como non abraiarse cando nos achegamos ao primeiro país libre de América: Haití, o país dos escravos libres. Haití naceu como a primeira e única revolución de escravos frutífera da historia, é dicir, a primeira revolución social e, ademais, contra o poderoso imperio napoleónico que engulía Europa. O 1 de xaneiro de 1804, Jean-Jacques Dessalines declara a independencia da antiga colonia de Saint Domingue abolindo a escravitude e proclamando a liberdade e igualdade da súa poboación. Saint Domingue era o nome dado polos conquistadores franceses ao territorio que, posteriormente, os negros libres rebautizarían co seu nome indíxena taíno: Haití. Escravitude A pobreza do territorio despois da independencia veu agravada pola transferencia de débeda á antiga metrópole para compensar as "perdas" francesas da independencia. En 1825 tivo que pagar a Francia 150 millóns de francos de ouro en compensación aos facendados franceses do azucre e do café. A frota francesa marchou cara a Port au Prince baixo a ameaza de restabelecer a escravitude. Esta extorsión foi renegociada en 1838 pola cantidade de 90 millóns de francos de ouro, de xeito que a escravitude física mudou pola financeira. A vida independente deste pequeno país empobrecido atopou unha saída na emigración en réxime de semiescravitude de peóns como xornaleiros de cana de azucre na veciña República Dominicana ou incluso en Cuba. Fidel Castro contaba que todos os cortadores de cana do enxeño do seu pai eran haitianos. Haití é un país convulso esmagado por unha débeda inxusta e pola desidia internacional Durante décadas, Occidente (Estados Unidos e Francia) permitiu que a illa estivese gobernada por dous sátrapas anticomunistas, François Duvalier 'Papa Doc' e Rafael Trujillo 'Chapita' e, despois, unha vez que eles ou os seus descendentes eran incómodos, permitiron calquera cousa. Por Haití pasaron presidentes adolescentes, Jean-Claude Duvalier, cantantes como Michel Joseph Martelly, unha longa lista de militares e outra aínda máis longa de presidentes provisionais, até chegar a Jean Bertrand Aristide e o asasinado Jovenel Moïse. Jean Bertrand Aristide, ex sacerdote salesiano (expulsado en 1988), seguidor da teoloxía da liberación, foi vítima dun golpe militar sete meses despois da súa elección, e marchou a Venezuela exiliado nun avión enviado polo presidente venezuelano Carlos Andrés Pérez. Aristide mandou tres veces e a última foi deposto pola súa proximidade ao presidente Hugo Chávez e á revolución cubana. Tivo que exiliarse en Suráfrica en 2004. Violencia Despois do asasinato de Jovenel Moïse abriuse un período de incerteza e de obrigatoria sucesión política que ficou no ar coa outra vez presidencia provisional de Ariel Henry. O recente asalto e liberación de presos, máis de 3.000, por parte das bandas lideradas por Jimmy Cherizier, e a viaxe de Henry a Quenia para solicitar a intervención militar inmediata dos quenianos en Haití, aprobada no pasado outubro polo Consello de Seguranza das Nacións Unidas, é outro capítulo máis dun país convulso no que un suposto delincuente como Cherizier ameaza cunha guerra civil se Ariel Henry non dimite e a comunidade internacional segue apoiándoo. Un delincuente exixindo unha mudanza política democrática? "Todos os cidadáns, de aquí en diante, serán coñecidos pola denominación xenérica de negros", di o artigo 14 da primeira Constitución haitiana de 1805. A primeira revolución social-racial vitoriosa do continente americano. Esmagada por unha débeda inxusta e pola desidia internacional ao mesmo nivel do cinismo occidental ante o masacre palestiniano por parte do Estado de Israel. O único presidente francés en visitar a ex colonia, Nicolas Sarkozy (estivo catro horas), prometeu unha axuda humanitaria de 326 millóns de euros anos despois de que Aristide afirmase que Francia mantiña unha débeda co país caribeño, pola escravitude e polos 90 millóns de euros pagados pola independencia, de 21.000 millóns de dólares. Por certo, o primeiro ministro Ariel Henry vén de renunciar ao seu cargo esta terza feira no medio doutra gran vaga de violencia que lle impediu regresar ao país caribeño após unha xira internacional. Inacabábel drama humano para unha poboación perdida no tempo.