Frente ao colonialismo: solidariedade e internacionalismo

Non é posíbel falar do direito á autodeterminación sen falar da persistencia do colonialismo. En efecto, na historia das loitas pola emancipación, o direito á autodeterminación destacouse, revelando a continua influencia do colonialismo na política. Desde as Cortes de Cádiz até a resistencia palestina, evidénciase unha loita constante contra o imperialismo e a solidariedade entre os pobos oprimidos. O colonialismo é vivenciado en lugares diferentes e de moitas maneiras, sufrido por comunidades moi diversas, onde asume valores materiais e simbólicos propios e coexiste con outras formas de explotación. Non sorprende pois que na historia das loitas pola emancipación deparemos con moitos e variados discursos sobre o direito de autodeterminación e o seu exercicio, cuxa análise revela continuidades con fenómenos que sen dúbida pertencen ao ámbito político. O proceso de independencia que deu orixe aos actuais países americanos xa comezara cando as Cortes se reuniron en Cádiz. Alí, Dionisio o Inca Yupanqui, deputado por América, denunciou: "Um pobo que oprime outro non pode ser libre". Alén de tornar máis ignominiosa a ignominia do dominio colonial, Yupanqui clamaba polo direito á autodeterminación. Inevitabelmente, a forte consciencia daqueles que sofren o colonialismo resulta nunha proliferación de accións institucionais por parte dos opresores, destinadas a vixiar e ordenar a vida das sociedades que loitan pola emancipación. Desde as Cortes de Cádiz até a resistencia palestina, evidénciase unha loita constante contra o imperialismo Direito á autodeterminación As ideoloxías desas institucións e da orde cultural, política ou social que representan non poden ocultar a súa natureza colonial. Um dos máis célebres representantes do expansionismo occidental moderno, Cecil Rhodes, aludía á misión divina do colonialismo. O programa colonizador de Rhodes na África estimulou o programa colonizador do sionismo. Theodor Herzl expresou a Rhodes: "O meu programa é un programa colonial". E mostrou a súa convicción de que os sionistas deberían criar na Palestina un "posto avanzado da civilización contra a barbarie", unha "barreira da Europa contra a Asia" e un "enclave da cultura occidental". Nun contexto en constante mudanza, definido pola transformación do mundo colonial nun mundo independente, o período que seguiu á Segunda Guerra Mundial foi marcado polo xurdimento do Terceiro Mundo e pola solidariedade contra o imperialismo. A propia ONU, ao adoptar os principios da Carta do Atlántico, recoñeceu o direito á autodeterminación de todos os pobos. Aínda que, ao mesmo tempo, contrariando eses principios acompañou o proceso de ocupación e colonización sionista no protectorado da Palestina. Non así a Conferencia de Bandung (1955), unha reunión dos pobos afro-asiáticos independentes que tivo como obxectivo "a cooperación económica e cultural afro-asiática nunha organización independente do capitalismo e do socialismo" e está na orixe do Movemento dos Países Non Aliñados, que decidiu excluír categoricamente Israel, por facer parte precisamente da hostilidade imperialista contra o Exipto. Contra o xenocidio na Palestina Na década de 70, o Movemento, cada vez máis difundido xeograficamente, concentrouse na necesidade de reformular a orde mundial para pór fin ao neocolonialismo: "O imperialismo é sempre o maior obstáculo no camiño da emancipación e do progreso [...] adopta uma actitude agresiva en relación aqueles que desafían os seus propósitos, tentando imporlles estruturas políticas, sociais e económicas que favorecen a dominación estranxeira". O imperialismo, como forza de dominación, teme a autodeterminación dos pobos e o internacionalismo. No entanto, os pobos que loitan pola súa emancipación e independencia son inmensamente solidarios. Este é un dos principais eixos para entender a posición dos gobernos americanos diante da intensidade da loita da resistencia palestina. De feito, os gobernos que mais claramente manifestaron a súa defensa do direito de non seren oprimidos e contra o xenocidio na Palestina son Cuba, Venezuela, Colombia e Nicaragua. Ou sexa, aqueles que están máis conscientes de que o colonialismo non terminou, que negan a forma tradicional como o mundo é xestionado e cuxo direito á autodeterminación está sendo violado pola acción do imperialismo dos EUA e da UE.