Francia. A revolución permanente

No mes e marzo estiven como Profesor convidado na Universidade de París 8 (hoxe Saint-Denis, e na orixe a Vincennes de Foucault, Derrrida, Deleuze, Lyotard, Lacoste, etc). A institución da periferia da capital sempre considerada a roxa nun mundo universitario moi crítico. Vivín en París e topeime con toda a vaga de folgas contra a reforma das pensións impulsada por Macron diante de min. E a maioría da sociedade encantada coa situación: entre un 65% e un 70% estaban por tombar a reforma. Participei nunha das manifestacións dun día de loita, impresionante, e descubrín que aos franceses os animaba facer a revolución. Para eles 1789, 1830, 1848, 1870, 1944 ou 1968 son anos fundamentais na súa historia identitaria. O resto da capital permanecía tranquila, cun pouco menos de actividade que acotío, pero todas as televisións, as bucinas da policía e os fortes paros no transporte, lembrábannos unha xornada especial. Reformas contra o público Coñezo ben Francia e decátome que a súa sociedade ten un problema estrutural. O modelo do capitalismo francés, creado por De Gaulle na posguerra e reforzado por Mitterrand nos 1980, con grandes nacionalizacións, un Estado social protector e certa independencia internacional (a excepción francesa), comezou a ser desmantelado nos últimos quince anos. Primeiro por Sarkozy e logo por Hollande, o gran traidor da esquerda, que esnaquizou os socialistas. Os franceses non gustan do paradigma neoliberal en economía, tampouco da redución do omnipresente aparello da República. A desafección instalouse no país: na dereita extrema coa forte presenza da Fronte (hoxe, Rassemblement) Nacional; na esquerda coa Francia Insubmisa, os sindicatos e un número incrible de forzas da esquerda radical. O sistema salvou os mobles con E. Macron, saído do Goberno de Hollande e que agrupou o gran centro político, cos moderados da dereita e do Partido Socialista. Podía conseguir o 25% ou 30% dos apoios, e arrastrar a maioría dos demócratas na segunda volta para parar Le Pen. Macron, a quen lle prestaran os votos moitos socialistas, ecoloxistas e comunistas para frear o fascismo, converteuse no agresor. Pero todo estoupou xa cos chalecos amarelos, só freados pola Covid, e agora cunha reforma que se enfronta a unha idea arraigada de retiro digno, dereito ao descanso e xubilación cando se teñen polo menos 40 anos cotizados (isto non se di, cando se fala de pasar de 62 a 64 anos da posibilidade de xubilarse). Macron, a quen lle prestaran os votos moitos socialistas, ecoloxistas e comunistas para frear o fascismo, converteuse no agresor. Eles non o votaron para facer reformas contra o público, senón para conter unha ameaza seria. Ademais, coa reforma das pensións o Goberno mostrou a súa faciana autoritaria: fronte ás dúbidas aprobou a lei por decreto; salvou unha moción de censura por 18 votos dun total de 580 deputados (unha moción asinada por centristas disidentes, os corsos, o nacionalista bretón, os da esquerda de Guadalupe e de Mayotte, etc, agrupados no Grupo Parlamentario LIOT); a primeira ministra e o presidente non quixeron falar cos sindicatos, etc. Agora a ruptura entre o presidente a catro anos da fin do mandato e a súa sociedade é completa. Que pasará? A revolución creou a crise, que pode ser permanente. Virar o descontento Afirmamos isto porque as folgas e a contestación van continuar. Será difícil estabilizar o país, mentres a extrema dereita e a esquerda insubmisa de Melenchon se preparan para apañar os restos dun moi minorizado centro. Este pode ser o escenario para a segunda volta das próximas presidenciais. Pero hai que chegar a elas e o país está instalado no descontento, no rexeitamento do poder. A gran dúbida neste panorama é como actuarán os poderes económicos e o estado profundo. Macron ten moi complicado rehabilitarse xa; tentará mudar a axenda, cambiar de tema (o de China e Taiwán vai por aí, retorno a De Gaulle), pero está difícil. No centro do sistema non se albisca ningún líder confiable que presentarlle a uns electores enfadados; pero intentarano. Con Trump e Bolsonaro demostrouse que a dereita conservadora de sempre non dubida en xirar cara ao posfascismo cando non ten candidato. En Francia a fuga desde os votantes dos Republicans (a dereita), non para, en particular no rural. E a esquerda segue cuns problemas crónicos de división (socialistas, comunistas, ecoloxistas, insubmisos, trostkistas, sindicalistas, etc). O seu candidato principal, Melenchon, é maior, gastado, pero pode aglutinar o voto. Así e todo, na Asemblea Nacional as voces discordantes da esquerda, non só máis xacobinas ou máis xirondinas, seguen lembrando a 1789, 1848 ou 1968. Isto tamén é parte da Francia identitaria e en revolta permanente.