Autonomías, revolución pasiva e colonias internas

Hoxe é día 28 de febreiro, declarado Día Andalucía por ser a data do referendo pola autonomía andaluza en 1981. O único referendo celebrado no Estado español por unha cuestión territorial. Dito referendo tivo lugar tras as mobilizacións nacionais masivas impulsadas polos andalucistas o 4 de decembro de 1977, considerado Día Nacional polo movemento andalucista. A incorporación de Andalucía ao debate territorial a partir do 4 de decembro de 1977 reorientou un proceso constitucional de pacto entre elites. Estado das autonomías O Estado autonómico foi a concreción dunha correlación de forzas onde xogaron diferentes actores. O exército da ditadura, as forzas centralistas, as burguesías catalás e vascas apoiadas en amplas maiorías, ETA, unha esquerda española indeterminada na cuestión nacional e, por último lugar, as colonias internas. As nacións periféricas da Galiza e Andalucía dispostas a dinamitar o proxecto dunha España de pacto entre elites e de autonomía para Catalunya e País Vasco pola correlación de forzas do capitalismo español. Pouca xente sabe que o día 4 de decembro de 1977 tiveron lugar manifestacións masivas tanto na Galiza como en Andalucía para ampliar a formulación das chamadas autonomías na Galiza e en Andalucía. O colapso do sistema autonómico revélase polo feito de que as forzas soberanistas o superasen, desbloqueando novas formas de intervención no marco da política de Estado. O actual Goberno estatal susténtase sobre forzas políticas progresistas, soberanistas e independentistas. Xusto no momento de maior controversia e crise de sistema autonómico. Pero este ano de 2023 puidemos ver novas impugnacións e re-apropiacións do Estado autonómico. Vox, en Andalucía, lanzou unha campaña co lema '28 de febreiro, nada que celebrar'. En Estremadura, o ex presidente Rodríguez Ibarra, en Canal Extremadura, recoñeceu que a declaración do 8 de setembro como Día de Estremadura, foi, nas súas propias palabras, unha "cacicada" súa. Por outra parte, Ayuso usa as estruturas autonómicas para facer oposición rexional. Juan Manuel Moreno Bonilla ampliando a institucionalización do 4 de decembro, declarouno o día da bandeira. Ambas as dúas expresións son parte da adaptación da dereita a un certo autonomismo tardío. Isto pon de relevo que a correlación de forzas no Estado español plasmada no Estado autonómico está hoxe en cuestión. Unha nova esquerda centralista emerxe enmascarada baixo a chamada nova política. A retórica meridional do PSOE dereitizouse e recentralizouse. O cesamento da violencia supuxo a canalización da participación política da esquerda abertzale polas vía das institucións autonómicas, polo menos de forma temporal. A aprobación dos orzamentos en Catalunya mediante un acordo de PSC e Esquerra supoñen, tamén, a plasmación dunha volta á vía autonómica de parte do independentismo que forxa un novo Pacto do Majestic progresista. Tanto en Euskadi como en Catalunya, ambos os procesos supoñen unha escalada de acumulación de forzas de EH-Bildu e Esquerra a cambio da aceptación dun marco autonómico absolutamente esgotado que está por reformular. Revolución pasiva Unha revolución pasiva, segundo Gramsci, é o proceso no cal as clases subalternas e populares desenvolven un programa de lentas transformacións nun contrapeso cos poderes sen que exista unha transformación violenta, pero sen que por iso a situación se estanque. Unha revolución pasiva contempla os cambios e augura a dirección estratéxica dos mesmos. O paradoxal é que nun momento de re-incorporación das vías autonómicas por parte de certos sectores nacionalistas e soberanistas estamos a asistir a unha forte impugnación por parte das dereitas aos avances conseguidos nas últimas décadas. De novo será tarefa das nacións periféricas disputar que a superación e o declive do Estado autonómico non leve a un proceso de re-centralización e pacto entre elites, senón a un escenario confederal de conquista de soberanía e democratización territorial nas colonias interiores do Estado español. Para iso será clave un posíbel goberno do BNG na Galiza e a capacidade de Adelante Andalucía, xunto co BNG, para ser decisivos no Congreso dos Deputados para a configuración dun novo bloque de investidura tras as seguintes eleccións xerais.