A realidade como farsa inxusta

Darío Fo era, en si, todo un mundo escénico: o seu entusiasmo polo teatro máis puro levábao a buscar polos camiños da comedia, da farsa, do sainete. A súa vocación de histrión exploraba recursos antigos e modernos para crear espectáculos que fosen fieis á esa idea clásica do teatro que xoga coa convención, coa credulidade voluntaria do público, coa inclinación pola risa do bufón que fai mofa dos poderosos. Fo era un Bertolt Brecht italiano, o que significa máis anárquico e máis pegado a unha realidade cotiá cuxas arestas denunciaba vehementemente, sen renunciar a gozar da súa cara máis amábel. Morte accidental dun anarquista / Compañía: Talía / Dirección: Cándido Pazó / Elenco: Toño Casais, Diego Rey, Marta Ríos, Dani Trillo, Artur Trillo, Xurxo Barcala, Rubén Prieto / Teatro Principal de Compostela. Estrea o 12-03-2022 Morte accidental dun anarquista toma como base feitos históricos case inmediatamente contemporáneos á escrita da obra: uns atentados con bomba en Milán, a atribución aos anarquistas por parte da policía, a mirada cara a outra parte cando aparece a ultradereita, a caída por unha ventá dun anarquista detido sen demasiadas probas. E aí introduce un histrión, un suposto tolo que, desde a súa manía de representar e interpretar -desde o teatro, poderiamos dicir-, dirixe unha investigación que conduce até a culpabilidade da policía ridiculizando os seus métodos, acrecentando o grotesco dos seus procedementos. Talía recolle ese saber facer de Fo e transfórmao, mitigando a farsa e converténdoa nunha comedia disparatada que nin por un momento cede no afán de retratar iso que chamamos a realidade. Resulta curioso como o sainete se aferra a esa realidade, como canto máis se achega a obra ao esperpento, máis próxima se atopa dos titulares de cada día. A verosimilitude acrecéntase con cada novo desatino. E o público acolle ese despropósito con familiaridade, dando por sabido que as intrigas do poder e os crimes de Estado non son patrimonio dos escenarios. Toño Casais, sobre quen repousa o peso da obra, logra darlle unha ambigüidade ao personaxe que é clave para que a dureza do que se conta non se impoña ao sarcasmo do desenmascaramento. Os personaxes tampouco se entreteñen e o ritmo non deixa que o patio de butacas se distraia na pescuda que pon ao descuberto a trama, que é traxedia e comedia a un tempo. A risa non dá tregua, mais a circunstancia é cruel. No fondo do humor repousa unha inxustiza que modela a actualidade e que o teatro desvela como o tolo protagonista: cunha lucidez amarga que esixe que o espectador vexa as cousas tal e como son.