Isabel II, unha progresión xeométrica

Recentemente faleceu unha muller, rica e famosa, que case rozaba o século: era a raíña Isabel II. A idade do seu pasamento pode chamar a atención en moitos lugares do mundo, non en Galiza, onde moitas persoas acadan idades similares en boas condicións, maiormente grazas a ter levado unha vida digna, inda que non exenta de penurias, e a unha sanidade pública e de calidade e que agora parece que vai perder esas dúas características. Os medios de comunicación resaltan os cambios na sociedade nestes case cen anos, mais non teño visto que se fixera énfase ningún en como foi modificado o planeta ao longo desa vida. Poñelo en perspectiva pode dar unha idea de cara a onde nos encamiñamos. A señora en cuestión naceu en 1926. Naquel momento a poboación mundial era de dous mil millóns de persoas, a concentración estimada de CO2 na atmosfera era de 300 partes por millón (ppm). En 1952, con apenas un cuarto de século de idade, foi coroada, tempo no que a poboación subiu aos 2.630.861.562 persoas e a concentración de CO2 pasou a ser de 315 ppm. Finalmente, morre en 2022; a poboación acada as 7.900.000.000 persoas e a concentración de CO2 é de 415,83 ppm. A última vez que se acadou unha concentración de CO2 atmosférico en torno ás 400 ppm foi hai uns 4 millóns de anos, durante o Plioceno, estimándose que a temperatura da terra era 3 grados superior á actual. Por certo, cando se constitúe o IPCC (Panel Intergobernamental sobre cambio climático), en 1988, Isabel II ía pola metade do seu longo reinado. O incremento da poboación mundial segue unha progresión xeométrica, un concepto matemático simple que, polo xeral, as persoas entendemos rematadamente mal ou, simplemente, non o entendemos. Esta explosión poboacional que nos fará acadar a cifra de 8 mil millóns de persoas en novembro, o mes que vén, ten que ver tamén coas emisións de CO2 loxicamente, pero non de xeito proporcional. Mentres calquera habitante de países ricos como Canadá, Estados Unidos ou da UE emite unha cantidade realmente grande de dióxido de carbono á atmosfera, as persoas que habitan nos lugares menos ricos do planeta emiten cantidades significativamente máis cativas e que, ao longo do último século, medraron pero moi pouco, polo que podemos deducir que o incremento do consumo de petróleo nos países ricos medrou tamén de xeito exponencial. Aparellada á riqueza está o consumo de enerxía e quen máis consume son, precisamente, os máis ricos, e Isabel II érao obscenamente. A cuestión é que os máis pobres, e que menos levan emitindo ao longo da súa historia, son os máis vulnerábeis ao cambio climático. Outros datos do acontecido ao longo da vida desta monarca seguen patróns moi similares. Podemos falar do incremento da perda de biodiversidade, do incremento da superficie terrestre transformada no planeta, da biomasa do gando, da superficie mariña esquilmada en todos os océanos e un longo etcétera de indicadores. É improbábel que o seu sucesor reine por 70 anos como a súa nai, pero agora que comezamos a ser conscientes do cambio climático e da fin dos combustíbeis fósiles, neses 70 anos, e un chisco máis, vaise dar o proceso inverso, polo menos no que supón de poboación global. O do CO2 queda para un pouco máis adiante.