A vivenda colaborativa: un negocio controvertido

Hai apenas unha década comezou a estenderse a chamada economía colaborativa, tamén coñecida coma a economía compartida ou economía peer-to-peer, que se refire a un modelo no que os bens e servizos son compartidos, intercambiados ou alugados entre persoas físicas a través de plataformas dixitais. As persoas poden utilizar os seus activos, habilidades ou coñecementos para obter beneficios económicos e poñelos a disposición doutros usuarios. A idea de base é a de aproveitar os recursos subutilizados ou infrautilizados para maximizar a súa eficiencia e xerar valor engadido. A idea soa ben. Existen varios tipos de modelos de economía colaborativa. O máis coñecido é o de compartir bens físicos, como vehículos, aloxamento ou ferramentas. Seguro que son identificados rapidamente ao poñer exemplos como o de Airbnb, Uber, BlaBlaCar ou TaskRabbit. Mais tamén se comparten habilidades e coñecementos. As persoas ofrecen os seus servizos a través de plataformas en liña de cara a labores de titoría, asesoramento, tradución ou deseño, entre outros. Aínda que resulta máis familiar o financiamento colaborativo a través de plataformas de crowdfunding ou crowdlending, para proxectos creativos, de investigación ou de emprendemento, como poden ser Indiegogo, Kickstarter ou LendingClub, entre outros moitos. Competencia e control Entre as vantaxes da economía colaborativa, como se dixo, atribúese o uso eficiente dos recursos, a xeración de ingresos adicionais para as persoas que participan e a promoción da sustentabilidade. Mais tamén ten inconvenientes, e non son poucos. A competencia desleal con sectores tradicionais, a falta de regulación, que os converte ás veces nunha especie de selva no que todo vale, e a falta de protección para os consumidores –pero tamén para os potenciais traballadores– son cuestións que se deben atender. Grazas á campaña electoral volveu á primeira liña informativa e de debate a necesidade de que o sector público dea resposta á demanda de vivenda social que existe neste país dende hai décadas e que só sae a relucir de cando en vez para agocharse despois, unha vez que a cidadanía vota. Mais, se este tema se tomase en serio, habería que mirar, por unha banda para a administración central, pero sobre todo para a autonómica –que ten as competencias– e a local, que dispón dos usos do chan. As vivendas turísticas agochan grandes desafíos, como a retirada do mercado de inmobles antes destinados ao alugueiro tradicional Neste senso son tamén as encargadas de regular –ou non, como sucede en moitos casos– o uso das mal chamadas vivendas colaborativas, que se teñen convertido, na súa meirande parte, en vivendas turísticas. No último ano o número de vivendas turísticas aumentou un 16,4% segundo o Instituto Nacional de Estatística. Lidera o número de apartamentos turísticos Andalucía, con máis de 70.000, seguida da Comunidade Valenciana e Cataluña, con case 50.000 pisos, despois están Canarias e Baleares, Madrid, con 16.351, e xa a continuación, Galicia, con preto de 15.000 vivendas turísticas (apenas mil trescentas menos que Madrid con menos da metade de poboación). Un negocio exclusivo O modelo colaborativo de vivenda ten derivado, pois, nunha sorte de oferta turística alternativa, sen apenas regulación nin control e con escaso valor engadido. De media, os establecementos hoteleiros xeran 13,6 empregos, mentres as vivendas turísticas 0,23. Os primeiros pagan impostos, os segundos, maioritariamente non. Por se fose pouco, as vivendas turísticas agochan tras de si e o seu crecemento, grandes desafíos para o acceso á vivenda. O primeiro deles é a retirada do mercado dun bo número de inmobles antes destinados ao alugueiro tradicional. A menor oferta e a posta a disposición por períodos curtos de tempo empurra os prezos á alza, ao tempo que despraza o xeito de vida e idiosincrasia clásica de moitos barrios de cidades e vilas, cambiando por completo a personalidade e a paisaxe dos lugares. Así, pois, cómpre ter unha visión global sobre as necesidades e oportunidades que ten a política de vivenda, comezando pola necesidade dun pacto entre os gobernos multinivel, a través do que se comprometan a tomar as medidas necesarias para facer fronte á promoción da vivenda protexida –en propiedade ou aluguer–, mais tamén unha regulación racional e xusta que ordene a controle as accións que se agochan, as mais das veces, baixo o paraugas de economía colaborativa que hai tempo deixou de ser tal para transformarse nun negocio no que gañan uns poucos para que perda o resto da sociedade. Procede un cambio de actitude, abandonar a pasividade e tomar as rendas na regulación –que non prohibición– deste tipo de establecementos.