Tranvías: batendo na mesma pedra

Agora que tanto se fala da transición enerxética, sen combustibles fósiles no transporte, observo pasmado como os mesmos que nos venderon ese modelo de mobilidade están dirixindo a súa mutación. Pois semella que abonde con cambiar un automóbil vello por un eléctrico (ou un autobús, camión ou barco) para que eles fagan que todo siga máis ou menos igual: usos privativos, distancias percorridas, viaxeiros, atascos, etc. Deixo os camións e os barcos para outra ocasión (pois o hidróxeno verde con enerxía eólica leva camiño de ser outro xeito de estragar as nosas enerxías limpas en usos disparatados fronte ao ferrocarril e a proximidade) e quero hoxe centrarme en cando a electricidade xa movía boa parte do noso transporte urbano e, esta é a primeira pedra, deixamos de usala en favor dos hidrocarburos. Unha rede electrificada de transporte Corría o ano 1912 cando en Vigo se crea Tevca (Tranvías Eléctricos de Vigo Compañía Anónima) da que chegará a ser xefe do departamento técnico e xerente o líder anarquista galego Ricardo Mella. A progresión e éxito de viaxeiros será espectacular: pasando de 2 millóns en 1914 a case 14 millóns en 1939. Contaba daquela con nove liñas urbanas e catro da área metropolitana: a Baiona, a Samil, a Gondomar e ao Porriño. O hidróxeno verde con enerxía eólica leva camiño de ser outro modo de estragar as nosas enerxías limpas. Abonde dicir que a súa desfeita caciquil pola rede de autobuses realizada no ano 1968 aínda en 1993 apenas abeiraba os 18 millóns de pasaxeiros. Desfaise unha rede rendíbel para deixar camiño aos que ían cubrir o servizo con autobuses movidos con derivados do petróleo e a un parque de automóbiles privados que pasaría de 15.000 automóbiles en 1960 na provincia de Pontevedra a 700.000 en 2017. Modelo do que agora estamos a pagar as consecuencias, entre outras, climáticas. Algo semellante tiña a cidade de Pontevedra (rede interna, máis a Marín) que tamén levantaría o modelo eléctrico, neste caso sen ter hoxe nin rede urbana de autobuses. Na Coruña será en 1901 cando se cree a Compañía de Tranvías de Coruña S.A. que estará operativa ata 1962. Así mesmo, a progresión de pasaxeiros foi espectacular (16 millóns no ano 1947) con catro liñas urbanas e outras da área metropolitana (a San Pedro de Nós e a Sada). Ferrol tamén contaba con tranvías daquela. E tamén, despois do desmantelamento, se había na provincia 16.000 automóbiles en 1960 pasará a haber 770.000 en 2017. Moito motor de combustión. Paso aos carburantes Nas cidades galegas (Vigo, Coruña, Pontevedra, Ferrol) e nas súas áreas urbanas deixouse así de contar cunha rede electrificada de transporte terrestre colectivo de pasaxeiros, que podía alimentarse, por caso, coa electricidade dos nosos encoros daquela, e hoxe coa eólica. En favor do modelo de carburantes. Un modelo limpo e colectivo por outro porco e privativo. Neste asunto non fixemos máis que copiar o modelo que viña dos Estados Unidos, aquí en favor dos capitalistas do franquismo. Aló o propio Rockefeller foi quen entre 1936-1950 promoveu a desaparición dos tranvías en favor do transporte urbano baseado no petróleo. Pois entre 1936 e 1950 empresas con grande interese no automóbil, como General Motors, Standard Oil e Firestone, crearon a empresa National City Lines (NCL), que comprou as redes de tranvías de 45 grandes cidades dos Estados Unidos para substituílas por redes de autobuses fabricados por General Motors. Mentres todo isto pasaba dun e doutro lado do Atlántico en beneficio dos vendedores de hidrocarburos e de automóbiles, e contra da saúde do planeta e da calidade de vida das nosas cidades, houbo quen –polo menos agora– non tropezou nesa pedra. Tranvías de Vitoria Interésame destacar aquí o caso de Tranvías de Vitoria. A capital vasca non tiña rede tranviaria cando no ano 2008 a compañía pública Euskotren Tranbia impulsa dous itinerarios iniciais con 15 km que se están a ampliar a outros dous, pasando de 4 millóns de usuarios en 2009 a 8 millóns no 2019. O lector interesado pode ollar en YouTube imaxes espectaculares do que levan feito en tan pouco tempo. E fano tamén en Bilbao (onde pensan dar cabo dun anel tranviario) e na súa área urbana (Lejona, Baracaldo, Basauri). Mentres todo isto sucede polo mundo fóra, en Galicia estamos a durmir e tropezar por segunda vez na mesma pedra. Porque contamos de sobra con enerxías limpas para mover os tranvías nas nosas cidades e áreas metropolitanas, pero témolos como obxectos de museo vintage (en Vigo ou Coruña) mentres deixamos que a transición enerxética nola fagan os mesmos que levantaron os tranvías que un día tivemos.