Unha suba de 725% nun ano: O prezo da luz seguirá en máximos até 2023

O prezo da luz atópase en máximos e todas as previsións apuntan a un incremento do mesmo até finais de 2023. A esta situación contribúen diversos fenómenos converxentes nos mercados ligados ao sector enerxético, nomeadamente as tendencias alcistas diante do posíbel encarecemento de combustíbeis como o gas natural e dos bonos que gravan o seu uso polo carácter fósil, pero fundamentalmente un sistema eléctrico que permite ás corporacións enerxéticas fixar os prezos dos consumos. Neste sentido, explícanse os beneficios dos principais operadores eléctricos no primeiro semestre do ano, con Iberdrola declarando unhas ganancias netas de 1.531 millóns de euros, Endesa de 832 millóns de euros e Naturgy de 557 millóns de euros. O custo da electricidade na Galiza ten aumentado o 725% no último ano. Así, na última semana, rexistrou cotizacións de 192 euros megawatts a cuarta feira, 204 euros megawatts a quinta feira, 218 euros megawatts a sexta feira, 136 euros megawatts o sábado, 161 euros megawatts o domingo, 201 euros megawatts onte e 203 euros megawatts hoxe. Pola contra, o prezo da luz hai un ano foi de 28 euros megawatts, na tendencia rexistrada nese período, mais cuns valores superiores aos da media da Unión Europea (UE). A factura eléctrica é un 16% máis cara na Galiza que nos Estados centrais da UE, sendo aínda maior o diferencial da tarifa entre os consumidores industriais. O sistema marxinalista busca maximizar o beneficio das eléctricas A totalidade das análises dan por feito unha escalada dos prezos até mediados de 2023. Neste sentido, o Bank of America mantén nun recente informe que “cos prezos actuais, estimamos que os fogares europeos enfróntanse a dous anos consecutivos de subas da factura de electricidade e gas de entre 15% e 30%”. Na mesma dirección adianta “un incremento do prezo medio da electricidade de 25% en 2021 e de 11% en 2022, cunha lixeira caída en 2023. Respecto ao gas, o custo pode aumentar o 14% en 2021, o 25% en 2022 e comezar a baixar a finais de 2023”. Porén, a entidade financeira advirte que “os prezos da luz continuarán nos niveis actuais até 2024”. O relatorio do Bank of America cifra o encarecemento medio anual da factura para os fogares ibéricos neste exercicio en 368 euros pero apunta que “coas medidas adoptadas polo Goberno esta alza reducirase arredor de 281 euros”. Ao tempo, a entidade lembra a situación dos grandes consumidores eléctricos, destacando que o prezo da luz para as denominadas electrointensivas marcou no mes de xullo 88,3 euros megawatt fronte a 40,3 euros megawatt de Francia ou 59,2 euros megawatt de Alemaña. Asemade, advirte de que “a práctica a totalidade da electricidade consumida por estes clientes está vendida”, até o punto de que Endesa e Iberdrola teñen comprometido o 100% desa enerxía para 2021 e o 75% para 2022. Cambio de tendencia As previsións do Operador do Mercado Eléctrico Ibérico (OMIE) sitúanse na mesma dirección. A este respecto, a presidenta do organismo, Carme Becerril, vén de sinalar que “até 2024 non haberá unha caída substancial dos prezos da electricidade”, mais agarda un cambio de tendencia para os últimos meses de 2023 “pola significativa integración da potencia renovábel”. Nesta liña reclama un “debate sosegado sobre o mercado ao por maior” e aposta por “non tirar pola borda o esforzo de liberalización do mercado eléctrico e a creación dun mercado europeo da enerxía, algo que pon en risco a implantación de medidas locais”. As declaracións de Becerril xorden após anunciar a pasada quinta feira o primeiro ministro francés, Jean Castex, a decisión de intervir o mercado eléctrico. O Executivo galo adianta que “o prezo do gas non poderá ser obxecto de máis aumentos de tarifa despois da alza de 12,6 % da quinta feira”. Outro tanto, acontece co custo da electricidade, “cuxo incremento máximo será de 4% no que fica de ano”, unha decisión que cuestiona os argumentos empregados por diversos Gobernos europeos, entre eles o español, que teñen negado a posibilidade de fixar un prezo máximo para os consumos enerxéticos. A factura eléctrica é 16% máis cara na Galiza que nos Estados centrais da Unión Europea Os especialistas consultados por Nós Diario asumen unha suba continuada do prezo da luz nos próximos tempos. Así, o membro do colectivo de debate enerxético Bidán Fernando Branco Parga entende que “vai seguir aumentando pola tensión no prezo das materias primas e polas limitacións no acceso ao gas, tras a decisión de Marrocos de fechar o gasoduto do Magreb. Enfrontamos problemas de subministro de gas, e o gas é a aposta para a transición enerxética do Estado español, de carestía e de falla de abastecemento enerxético, o que pode obrigar o Goberno de Sánchez a adoptar medidas que se poden considerar contraditorias co camiño que se estaba levando adiante nos últimos anos”. Custos “demasiado altos” “Vai tocar afacerse a uns custos enerxéticos demasiado altos”, afirma Branco, quen advirte dun “conflito” sobre a transición enerxética no marco da Unión Europea, que “nun momento de tensións como este decide aumentar os prezos do CO2, cando se trata dun mercado regulado e da súa competencia”. O profesor da Facultade de Económicas da Universidade de Santiago de Compostela Adrián Dios considera que “os prezos van seguir subindo se non hai unha autoridade que lle impida ao oligopolio eléctrico seguir inflando os prezos e se deixa en mans do mercado a súa fixación”. Nesta liña, apunta que “manipular os prezos é moi doado co modelo español, tal é como se pode comprobar coas sancións que veñen impoñendo ano tras ano ás compañías eléctricas por alterar os prezos” e denuncia o camiño seguido polo Executivo. “Eu boto de menos que non se tomen medidas desde o Executivo”, sinala Dios, quen crítica que “non se están tomando medidas no sistema eléctrico senón no sistema impositivo, mediante unha transferencia de rendas de ingresos públicos á conta de beneficios das empresas privadas”. O modelo eléctrico marxinalista no foco A alza do prezo da luz trae ao centro do debate público a natureza do sistema de fixación dos prezos ao por maior da electricidade. O coñecido como sistema marxinalista, vixente na totalidade dos Estados da Unión Europea e aplicado no Estado español desde 1997, é considerado por parte dos expertos consultados por Nós Diario como un modelo que favorece as grandes compañías eléctricas fronte aos consumidores e a causa principal da suba da electricidade. Adrián Dios sinala que “o sistema marxinalista vai funcionar mal sempre”. Neste sentido, lembra que “o modelo foi exportado ao Estado español desde California e Reino Unido, onde xa non está vixente”. “Ten moitos problemas”, apunta Dios, quen significa que “está pensado para maximizar os beneficios empresariais non para favorecer a eficiencia do sistema eléctrico, a produtividade nin os intereses dos consumidores”. Así, amósase convencido de que “onde hai que actuar é no sistema de fixación de prezos, suprimir o modelo marxinalista e volver a un modelo onde a administración, e non as eléctricas, fixe o prezo”. Fernando Branco entende que “mantendo o actual modelo marxinalista hai moi pouca marxe de xogo para facer fronte ao oligopolio eléctrico”. “O domingo a auga marcou o prezo máis alto en 23 de 24 horas do día, o que é unha autentica perversión, xa que a auga é unha das tecnoloxías máis baratas de produción de eléctrica”. O asesor enerxético Xosé Manuel Golpe aposta por “unha reforma integral do sistema eléctrico”. “A Unión Europea continúa co mantra de que o modelo marxinalista funciona, pero isto só é así onde hai competencia entre os xeradores, algo que non acontece no Estado español, pois aquí o mercado segue en mans dos mesmos que o controlan desde hai 40 anos”, destaca Golpe, quen denuncia “pactos entre as propias empresas para fixar os prezos”. “Non hai competencia”, afirma Golpe, “hai un acordo tácito entre elas para subir e baixar o prezo cando interesa”.