A revolución da economía verde na Galiza

A estas alturas xa case ninguén dubida de que a economía verde e o respecto ao medio ambiente xogarán un papel crucial durante o século XXI. De forma coherente con esta expectativa, a UE decidiu apostar pola sustentabilidade como pedra filosofal fronte á hexemonía estadounidense e o auxe da economía chinesa, chamada a liderar os mercados mundiais nas vindeiras décadas. Proba de que nos últimos tempos Bruxelas veu centrando os seus esforzos nun mellor posicionamento global de Europa mediante o apoio á transición ecolóxica é a posta en marcha para o período de programación 2021-2027 de diferentes instrumentos pertencentes aos Fondos Estruturais e ás Políticas de Cohesión. Estableceuse, por exemplo, que o Feder e o Fondo de Cohesión contribuirán en 30% e en 37%, respectivamente, á achega da Unión ao gasto financiado para a consecución dos obxectivos climáticos establecidos no seu orzamento. Ademais, o Fondo de Transición Xusta apoiará a adaptación cara a unha economía climaticamente neutra de aquí a 2050, na liña do estabelecido pola Lei europea do clima. Máis aló do apoio estrutural da UE, a posta en marcha dos coñecidos como Fondos Next Generation UE supuxo, cando menos a nivel planificación, un reforzo desta estratexia a favor da sustentabilidade. Destaca dentro destes fondos o mecanismo de Recuperación e Resiliencia, que mobiliza un total de 650.000 millóns de euros a nivel europeo para o período 2021-2024. A nivel estatal, dos 140.000 millóns de euros asignados a través de Next Generation UE, o 12% destinarase a impulsar infraestruturas e ecosistemas resilientes, mentres que o 9% asignarase á transición enerxética. As cifras baralladas parecen marear, pero seguramente non aos lobbies que permanecen á espreita dos recursos públicos. Tal é a influencia destes grupos de poder nas decisións sobre as políticas que no inicio do mes de xaneiro, para dar a benvida a este 2022, xa saltaba a primeira polémica a grande escala. O Goberno francés pretendía que os investimentos realizados en prol da enerxía nuclear e do gas fosen subvencionables como investimentos verdes (Francia conta na actualidade con 59 centrais nucleares). Pero esta manobra gala é só a punta do iceberg das batallas para a captación dos fondos que se libran a diferentes niveis e que tamén afectan á comunidade autónoma. Unha misión para a economía verde Alén da súa evidente importancia estratéxica, neste contexto de presións dos poderes económicos crear unha misión de economía verde sería tamén beneficiosa para Galicia. Mais sería conveniente subliñar algúns aspectos estruturais clave para a conformación dunha misión deste tipo. a) O primeiro viría determinado polo papel central que vai xogar o sector enerxético á hora de ser beneficiario de recursos europeos. Nun país superavitario de enerxías como a eléctrica a priori isto non debería ser unha mala nova. Porén, as fugas de recursos cara a outros territorios e a ausencia de exercicio público dos monopolios naturais non convidan ao optimismo. b) Un segundo aspecto ten que ver directamente coa conformación e apoio a proxectos enerxéticos galegos. De igual maneira que o Goberno francés exerceu a súa presión sobre a UE, cabe pensar que algo similar poida ocorrer a nivel autonómico por parte das grandes corporacións para captar os investimentos. Se é así, os proxectos apoiados non necesariamente virían solucionar os problemas da economía e medioambientais galegos, senón os desas grandes compañías, con frecuencia preocupadas na maximización dos seus lucros. Para evitar esta situación cobra especial relevancia a idea de misión e de Estado emprendedor defendida por investigadoras como Mazzucato. Para esta, as administracións públicas deben xogar un papel máis proactivo, de orientación e liderado da innovación e de apertura de novos mercados. Os proxectos apoiados non necesariamente virían solucionar os problemas da economía e medioambientais galegos, senón os desas grandes compañías c) O terceiro aspecto tería que ver coa creación dun ecosistema favorable para o desenvolvemento da economía verde en Galicia. Para isto sería preciso unha combinación de políticas en clave “verde”. Este pack incluiría desde políticas industriais que favorecesen o crecemento das empresas do sector, a políticas de incentivos (fiscais, revisión e apertura de determinadas patentes, etc.), ou políticas educativas (creación de novas titulacións e plans de estudo no ámbito universitario e na formación profesional, así como formación ás empresas adaptada, etc.) para desenvolver unhas bases sólidas para as próximas décadas. d) Un cuarto aspecto é a exixencia da implicación da sociedade na misión verde seleccionada. Nesa liña o adecuado quizais sería incitar e capilarizar o debate crítico e construtivo sobre a misión medioambiental seleccionada. Ter en mente estes aspectos sería necesario para sentar uns sólidos alicerces que permitan construír unha misión para a economía verde galega. A non ser que queiramos que a aposta polo medio ambiente non sexa máis que un bluff para xustificar investimentos, en vez de contribuír a crear futuro, e limpar conciencias, e non o planeta.