Unha Galiza pouco innovadora

A innovación é clave para o crecemento no longo prazo. Galiza caracterízase por un nivel de desenvolvemento menor que o conxunto español ou europeo. O último informe sobre innovación rexional da Unión Europea sitúa Galiza como unha rexión innovadora moderada, no posto 154 de 239 rexións europeas. Dada a complexidade da innovación, para a súa medición combínanse distintos indicadores, tanto de recursos como de resultados. Comezando polos recursos, un dos máis usados é o gasto en investigación e desenvolvemento (I+D), que se achega aos 700 millóns de euros en 2021. Iso representa o 4% do conxunto español, un valor inferior ao peso demográfico ou económico da Galiza. En termos relativos, o gasto en I+D sobre a produción equivale ao 1,1%. Aínda sendo o valor récord, cómpre sinalar a brusca caída do PIB en 2020, que non se recupera en 2021. Ademais, a Estratexia de Lisboa da UE fixou como meta acadar o 3% de gasto en I+D para 2010. Proba do seu fracaso é que se trasladou á Estratexia Europa 2020 e tampouco se acadou. Estrutura produtiva A debilidade en recursos de Galiza tamén se observa no número total de persoas empregadas en I+D e de persoas investigadoras. Cómpre salientar que o baixo nivel de recursos dedicados á innovación afecta en maior medida ao sector privado que ao público. Así, esas dúas estratexias sinalan que as empresas deberían realizar dous terzos do gasto en I+D, meta da que Galiza aínda está afastada. O peso público aínda é maior no persoal dedicado á I+D. O número de empresas innovadoras tamén é moi reducido. A atonía innovadora das empresas pode relacionarse coas características dunha estrutura produtiva especializada en actividades tradicionais e cun moi baixo peso das actividades intensivas en tecnoloxía ou en coñecemento na produción e no emprego. Nos resultados da innovación, destaca o reducido número de patentes. Tamén hai un baixo nivel de cooperación entre axentes. O panel rexional da Unión Europea baséase en 21 indicadores, agrupados en catro tipos. Galiza supera a media europea en só sete deses indicadores: persoas con competencias dixitais superiores ás básicas, formación continua ao longo da vida, poboación nova que completou estudos terciarios, emisións á atmosfera por partículas finas nas manufacturas, colaboracións público-privadas en publicacións científicas, vendas de produtos innovadores e publicacións científicas internacionais en colaboración. Porén, sitúase por debaixo da media nos catorce indicadores restantes e mesmo non acada a metade da media europea en catro deles (innovacións de produto, innovacións de proceso, patentes e o emprego en empresas innovadoras). Polo tanto, as fortalezas de Galiza concéntranse nas condicións da contorna, mentres que as debilidades afectan aos indicadores de impactos, actividades innovadoras e investimentos. A política de innovación en Galiza careceu de obxectivos estratéxicos, dispersando os limitados recursos entre múltiples beneficiarios Salto da rexión norte de Portugal A situación actual non pode ocultar a mellora de capacidades e resultados dende os anos 90 do século pasado. Porén, a crise de 2008 afectou gravemente, ao diminuír bruscamente os recursos privados e públicos. Os informes periódicos da Unión Europea amosan a tendencia decrecente nos últimos anos, o que contrasta co salto dado pola rexión Norte de Portugal, que partindo dunha situación peor, hoxe sitúase no posto 143 a nivel europeo. As políticas activas aplicadas en Portugal, país centralizado, para fortalecer a industria e a innovación, parecen contribuír a ese resultado. Porén, o alto nivel de competencias autonómicas en materia de innovación da Galiza, non vai acompañado dun maior dinamismo innovador. Polo tanto, o tipo de políticas que se deseñan e executan resulta relevante. A política de innovación en Galiza careceu de obxectivos estratéxicos, dispersando os limitados recursos entre múltiples beneficiarios. Oportunidades sen orzamento Neste sentido, as estratexias de especialización intelixente, impostas como condición obrigatoria para obter financiamento dos Fondos Europeos de Desenvolvemento Rexional (Feder), supoñen un xiro ao basearse na lóxica de concentrar os recursos en prioridades nas que haxa especialización ou algunha vantaxe competitiva. A estratexia actual establece tres prioridades: dixitalización, sostibilidade e enfoque cara as persoas. Iso supón oportunidades, especialmente no eido da sostibilidade, pero aproveitalas implica realizar apostas decididas e estratéxicas a longo prazo. Os sinais que chegan no contexto das medidas de acompañamento á Lei de Orzamentos de Galiza para 2024 non parecen ir nesa liña.