Encarecemento histórico: O prezo da auga incrementarase máis de 60% na Galiza

A Galiza atópase á cola do Estado na planificación do ciclo da auga. Malia que a Xunta dispón de competencias plenas en depuración de augas residuais desde 2001, cando a denominada Lei de rías declara de interese xeral do Goberno galego a totalidade do servizo de depuración de augas residuais urbanas, o Executivo de Alberto Núñez Feixoo non ten elaborado a esta altura ningún plan de xestión integral do ciclo da auga. Neste sentido, destacan os incumprimentos das obrigas recollidas na Lei de augas de 2010, onde se fixa a obrigatoriedade dun plan xeral de abastecemento e dun plan xeral de saneamento. O anteproxecto de Lei de mellora do ciclo da auga pretende librar a Xunta das súas responsabilidades nesta materia, imputando a concellos e particulares novos tributos. Así, procédese a modificar o canon da auga, marcando unha nova cota para persoas usuarias da rede e entidades titulares das liñas de abastecemento e incrementando a contía actual cando non acaden o obxectivo de reducir as perdas do sistema en 20% da auga captada. Neste sentido, o deputado do BNG Luís Bará critica que “no canto de planificar melloras en colaboración cos concellos e entidades titulares das redes de abastecemento, limítase a introducir un incremento no canon para sancionar a quen presta e recibe o servizo”. A norma en tramitación transforma o coeficiente de vertedura en dúas novas taxas. A primeira delas, o canon de depuración, fixa unha nova fórmula de cálculo que incrementa o seu custo e introduce a obrigatoriedade do seu pago para a auga procedente da choiva. A segunda, o canon de colectores, introduce un novo tributo para concellos e veciñanza, obrigados a pagar unha taxa polos colectores que xestiona o Goberno galego, separando as depuradoras dos colectores da entrada dos mesmos. Ao tempo, crea, tamén, un canon de abastecemento para aquelas infraestruturas desta natureza que xestiona a Xunta da Galiza. A suba do recibo da auga A reforma lexislativa promovida polo Executivo galego vai implicar unha suba histórica do recibo da auga. A presidenta da Deputación de Pontevedra, Carmela Silva, cifra este incremento “en 180% para fogares e en 130% para empresas”, cualifica como “un verdadeiro escándalo este anteproxecto” e denuncia que “a Xunta recorta os recursos ao ciclo da auga e fai que as entidades locais e a cidadanía o asuman”. Nesta mesma dirección, os técnicos da Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) estiman que “nunha familia de tres membros cun consumo de ao redor de 39 metros cúbicos, a factura aumentaría sobre 60%”. Pola súa banda, desde a Consellaría de Infraestruturas negan estas subas e mesmo apuntan a unha diminución de 10% para algúns tipos de dotacións hidráulicas. A Xunta non ten elaborados os plans de abastecemento e saneamento fixados na lei de 2010 As críticas dos concellos e das forzas da oposición van máis alá dos incrementos dos prezos dos servizos para os usuarios. Silva sinala que “obríganos a asumir máis competencias impropias cos mesmos recursos e a financiar obras fóra das nosas competencias”, advirte de que “a Xunta quere tutelar a nosa capacidade de decisión ao impoñernos a xestión dos recursos” e critica que “o anteproxecto non contempla tarifas sociais para as persoas vulnerábeis”. Precisamente, a Deputación de Pontevedra foi unha das primeiras institucións en presentar alegacións contra esta proposta. O presidente da Fegamp, Alberto Varela, recoñece a “gran preocupación nos concellos, especialmente nos máis pequenos, que poderían ser incapaces de enfrontar os investimentos requiridos” así como nas catro deputacións galegas, que “coinciden en que hai unha inxerencia nas súas competencias e na responsabilidade que teñen de financiar os concellos de menos de 20.000 habitantes”. “É moi importante a xestión da auga e corrixir as deficiencias que poida ter, e entendemos que unha lei tan importante ten que ter o consenso de todas as administracións que participen nela, maior diálogo e as mesas de traballo que sexan necesarias para sacar adiante unha norma co maior consenso posíbel”, afirma Varela. Incremento “brutal” da carga fiscal Luís Bará entende que “o anteproxecto de Lei de mellora do ciclo da auga que tramita a Xunta ten como principal obxectivo incrementar brutalmente a carga fiscal da administración galega sobre o ciclo da auga e cargar sobre os concellos e deputacións o financiamento das infraestruturas necesarias para mellorar a eficacia e eficiencia do mesmo”. “Carece dunha visión global do problema adaptado ás características do noso país, sexa no referido ao modelo de asentamento poboacional, ao ciclo hidrolóxico, ás entidades comunitarias xestoras do ciclo da auga, ás actividades consumidoras de auga, ás necesidades de rexeneración de cauces e litoral, e tampouco aspira a completar as necesarias competencias sobre a totalidade dos recursos hidrolóxicos do país”, conclúe Bará. A conselleira de Infraestruturas e Mobilidade, Ethel Vázquez, non dubida en definir a futura Lei de mellora da xestión do ciclo integral da auga como “unha oportunidade para mellorar o funcionamento deficiente que presentan actualmente perto da metade das depuradoras municipais xestionadas polos concellos”. No mesmo sentido, discrepa dos argumentos dos concellos e da oposición, sinalando que se está a tramitar “coa máxima transparencia e participación” e que ten como fin “estabelecer un marco normativo para ordenar, reforzar e estender o apoio que a Xunta xa vén prestando aos concellos en materia de augas”. O departamento de Vázquez non semella interesado en consensuar unha proposta coa Fegamp e coa oposición. Malia as chamadas ao diálogo desde diversas frontes, insiste en que “o Goberno galego pretende dar resposta ás solicitudes de apoio que os concellos lle trasladan de forma continua, ante as dificultades, contrastadas, para exercer de forma axeitada as súas responsabilidades de saneamento, depuración e abastecemento e garantir a prestación dun bo servizo da auga aos seus veciños”. A política da auga da Xunta, en coiros O anteproxecto de Lei de mellora do ciclo da auga presentado pola Xunta da Galiza deixa ao descuberto moitos anos de desidia e inacción na materia. O Executivo de Feixoo mantén sen desenvolver 10 anos despois algunhas das disposicións recollidas na Lei de augas de 2010, nomeadamente as referidas á elaboración dos plans galegos de abastecemento e saneamento, instrumentos de planificación xeral que permitirían coñecer o estado actual das infraestruturas e determinar os criterios e liñas de actuación para o futuro. O deputado nacionalista Luís Bará considera que “a situación actual do abastecemento de auga, do saneamento e depuración de augas residuais é maiormente responsabilidade da Xunta, que non fixo os deberes durante 20 anos e agora pretende pasarlle a pataca quente a concellos e deputacións”. “Durante todo este tempo, a Xunta desenvolveu unha política de construción de infraestruturas clientelar e equivocada. Clientelar porque distribuíu os orzamentos con criterios partidistas, e equivocada porque fomentou a construción de infraestruturas que non se axustan ás características da Galiza. E de aí veñen moitas das carencias e deficiencias que teñen as redes e tamén as depuradoras, non só as municipais senón tamén as que xestiona a Xunta porque foron declaradas de interese xeral”, conclúe Bará. Unha resposta conforme ao alcance do problema require dun exercicio de diálogo entre o conxunto das administracións implicadas. Neste contexto, gañan sentido as declaracións do presidente da Fegamp e alcalde de Vilagarcía, Alberto Varela, quen afirma que “se está a discutir cal é a contía de esas subas, se vai ser máis ou menos, o que pedimos desde a Fegamp é que non nos precipitemos, levamos tempo co pacto da auga e non é necesario sacar unha lei ás présas podendo entaboar un diálogo e chegar a unha solución consensuada”.