Crónicas do país minguante

Nunha anterior entrega sostiña que o peor síntoma da corrosión económica e social de Galicia é a cativa porcentaxe de xente moza en relación ao que sucede no conxunto de España ou da UE. Porque as cativas probabilidades dun emprego decente e de poder dispor dunha vivenda son as causas de fondo da propensión a emigrar e a non ter fillos. Cando eu era mozo, os encargados de normalizar a emigración falaban do espírito de aventura dos galegos, agora o relato conformista pasa por gabarse das vantaxes da mobilidade dentro da UE. E digo conformista porque esa é unha decisión que non está mal se un decide facelo a pesar de ter opcións decentes en Galicia, pero que é un fracaso se non as ten. É así como temos mozas e mozos emigrados, desempregados na casa dos pais ou precarizados vivindo maioritariamente de aluguer. Carne de canón da economía chamada de libre mercado. Pode que o xeito de resumilo sexa un síntoma que debera ser para saír correndo. Porque, quen son os pobres neste século XXI da dixitalización, os big data e o smartphone? O colectivo no que a taxa de risco de pobreza (segundo datos do Instituto Nacional de Estatística) é maior, con diferenza, é a poboación de menos de 30 anos. Daquela, falar de medos, malestar, precariedade e vulnerabilidade non semella unha esaxeración. Corrosión social Isto non foi problema para o consenso neoliberal que mantiveron o PP e o PSOE durante décadas. Porque nese consenso acéptase que o mercado (dereitos) e o seu prezo (salario) deben verse pactados entre dúas partes iguais que contratan, e por iso os salarios mínimos, os horarios, a xornada laboral, os sindicatos, a idade de xubilación, etc. son cousas trasnoitadas a superar nun contrato mercantil –por caso de autónomos– entre presuntos iguais. O resultado desa empanada é que non, non é este un país para que os mozos e mozas teñan fillos. Mesmo non o é para quedarse nel a (mal)vivir. Estamos a falar dunha corrosión social de moi longo alento. Son xa décadas de ollar para outro lado mentres eles ían facendo os estudos que se lles ofertaban. E así, por caso, os cualificados sanitarios galegos, ou do resto de España, diante do panorama do mercado laboral salvaxe destes pagos foron votando cos pés. E agora pode que teñamos graves problemas para reforzar un Sistema Nacional de Saúde que anda en caída libre de corrosión. Só grazas á compoñente pública da economía moitas mozas e mozos ben cualificados foron quen de construír unha vida decente Nestas circunstancias, na saúde e noutras actividades, os empresarios procurarán inmigrantes de latitudes empobrecidas para profundar a precarización. E, xusto neste punto, algún vendedor de xarope máxico político levará tras de si algunhas mozas e mozos co conto de que os inmigrantes son os culpables de que este non sexa un (bo) país para eles. Extremismo neoliberal Cando este é o mar de fondo, a regresión demográfica e da natalidade dun país non se soluciona con cheques para o neno ou con prazas nas garderías públicas, nin cheques para gastos culturais dos mozos ou un ingreso mínimo para os que estean en risco de pobreza. Sen traballo decente (estable, a tempo completo, axeitado a cualificación) e ben pagado, e sen vivenda accesible por un terzo como máximo dos ingresos seguiremos dando paus de cego. Sendo así que nos dous casos non queda outra que intervir no mercado (laboral e da vivenda) para que a man invisible deixe de alimentar o que sabe: unha sociedade de mercado pura e dura en desvalorización laboral e con especulación inmobiliaria. E, claro está, cunha morea de vivendas desocupadas ou infrautilizadas. Neste punto, debéranse sacar as consecuencias que non se sacan, de que malia o extremismo neoliberal que nas últimas décadas ten estragado o emprego e tamén os servizos públicos, só grazas a esta compoñente pública da nosa economía moitas mozas e mozos ben cualificados foron quen de construír unha vida decente. E aínda debera selo moito máis no futuro contra todos os que pensan que o mellor Estado é o que non existe, e que o mellor sistema fiscal é o que ingresa o menos posible. Que son dous dos xaropes máxicos que se lles ofrece aos votantes e seguidores das novas dereitas. Galicia, como viamos ao comezo, ten unha cota de poboación moza por baixo da media española e moi por baixo –case da metade– da media francesa, por exemplo. Tal cousa non impide que a corrosión do futuro desta poboación (emigración, desemprego, pobreza) teña un nivel superior ou moi parello ao desas latitudes. Cousa moi grave, pois sendo aquela cota menor, o seu acomodo debera ser –pola contra– mais doado.