De que se pode –ou debe– facer a pasta de celulosa?

En Galicia temos demasiado eucalipto, e tamén xa demasiado eucalipto que transformamos en pasta de celulosa. Amañariámonos con moito menos eucalipto e con que moito eucalipto do que cortamos para pasta fose para biomasa enerxética, leña para calefacción, madeira de serra ou taboleiros. E é que para facer pasta de celulosa mellor nos sería facela co que fan polo mundo fóra: con piñeiros (coníferas), que temos, pero non usamos para pasta, e con fibra de papel reciclado (que non estamos usando en Galicia). Que temos demasiado eucalipto queda claro cos datos de cortas desta madeira. Pois dos 8,7 millóns de metros cúbicos cortados no Reino de España en 2022 cortáronse en Galicia 5,6 millóns. Abonde dicir que en Andalucía, onde Ence tivo unha celulosa eucalipteira que pechou, xa só cortan 0,004 millóns de eucalipto. Teñen opcións mellores, polo visto. E en Asturias, onde Ence ten unha celulosa como a de Lorizán, só cortan algo menos de un millón de metros cúbicos. Somos unha reserva eucalipteira descomunal. Polo mundo fóra tamén fan pasta de celulosa. E distinguen (datos da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura, FAO) a que se obtén de piñeiros ou de non piñeiros (non coníferas, como o eucalipto). Para o ano 2022 o panorama é o que recollemos na gráfica que acompaña este texto. En Portugal e España somos campións do mundo en pasta de eucalipto, nada que ver con Alemaña ou Suecia, que de frondosas, como o eucalipto, só fan unha pequena parte da pasta de celulosa (menos de 20%). Pero é que, dentro de España, Galicia fai cento por cento de pasta de eucalipto (e máis que fará aínda de ir adiante a planta da Ulloa). Andamos desnortados neste asunto. Non me estraña que Alemaña importe pasta de celulosa de eucalipto galego (que exporta Ence). Eles fan a outra pasta: a de coníferas e coa reciclaxe. Esa pasta tamén a poderíamos facer aquí, pois cortamos tres millóns dos oito que se tallan en España de coníferas, pero non facemos pasta de coníferas-piñeiros e menos con papel reciclado. Tampouco temos fábricas integradas que fagan a pasta e, sen secala, pasen a facer os papeis e derivados. Por que só facemos pasta química de eucalipto? Reconversión É preocupante este empeño en ser tan diferentes. Porque aínda que non houbese ningún problema en facer tanta pasta de eucalipto (que os hai e moitos), actuando así estamos inflando aínda máis unha plantación masiva desta especie. Un círculo vicioso. Como hai eucalipto facemos pasta con el, e como o mercado mundial quere máis pasta desa (ou lyocell), pois nós seguimos co eucalipto. Como hai eucalipto facemos pasta con el e como o mercado mundial quere máis pasta desa (ou lyocell), pois nós seguimos co eucalipto E o resto? Pasta de coníferas, pasta reciclada, papel e derivados, etc.? Nada. Nós ao noso: eucaliptos sen parada e pasta química de eucalipto para exportar. Isto é "un país que funciona". Traducido: capitalismo de amiguetes nun país que leva décadas desnortado sobre o uso que debe dar aos seus montes. E a quen non quere caldo (Ence en Lourizán), dúas cuncas: Altri-Greenalia na Ulloa. Se fósemos un país non desnortado teriamos que facer máis da metade da pasta que xa facemos en Lourizán con madeira de piñeiros por vez de facela cento por cento con eucalipto. Tamén que fose así en Navia para evitar ter ao lado outro motor da nosa eucaliptación. E que polo menos un terzo desa pasta se fixese non con procesos químicos (TCF, totalmente libre de cloro) senón mecánicos, como se fai en Finlandia. Tamén que as toneladas de papel recuperado que entrasen neste proceso produtivo fosen o dobre ou o triplo do que a pasta de primeira fabricación, como sucede en Alemaña. Que a fábrica que fixese todo isto fose integrada e completase o proceso coa fabricación de papel e derivados de todo tipo. E que fose de circuíto pechado, nomeadamente no recurso de auga utilizado. Para a dimensión e a autosuficiencia de Galicia abondaría cunha soa planta de tamaño medio e non con dúas como de feito dependen de nós (Lourizán e Navia). E menos con outra máis de pasta de celulosa de eucalipto (en parte para lyocell) como a proxectada na Ulloa. Temos que facer unha reconversión dos nosos montes, nomeadamente dos eucaliptais. Facendo que as cortas actuais desa especie se destinen cada paso máis a biomasa, calefacción, taboleiros e carpintería de armar e non a ser trituradas para celulosa. E facendo que a superficie ocupada por esta especie baixe, de entrada, á metade. En terras que non sexan aptas para ningún outro uso agrario, de pastos ou mesmo paisaxístico. Como o monumental disparate (e non é o único) do monte do Trega na foz do Miño, que moito mellor estaría con toxos e uces, sendo como é o mellor miradoiro do país (agora inzado dos eucaliptos dun país desnortado).