A longa viaxe do peixe

Ao inicio da década de 1970 máis de 60% das capturas da frota española procedían do hemisferio norte, fundamentalmente das costas europeas e americanas do Atlántico Norte, e tamén do Mediterráneo. A partir dese momento, en canto empezaron a escasear os recursos nos caladoiros tradicionais, ou as dificultades de acceso a eles se incrementaron, comezou a expansión da frota por augas cada vez máis afastadas dos portos base, ás que se accedía a partir de acordos con terceiros países, polo Atlántico sur nunha primeira fase e logo por augas dos océanos Pacífico e Índico. Estes acordos, agora negociados pola Unión Europea, en ocasión son bilaterais e formalízanse con países non comunitarios como Noruega, Islandia, Reino Unido, Senegal, Mauritania ou Cabo Verde entre outros; ou poden ser multilaterais, no marco de organizacións internacionais de ordenación pesqueira, tanto rexionais como a Organización de Pesquerías do Atlántico Noroeste (NAFO), como para especies altamente migratorias, tal é o caso da Comisión Internacional para a Conservación do Atún Atlántico (ICCAT). Faenando en todo o mundo As capturas dos buques españois situáronse en 2022 na contorna das 325.000 toneladas de peixe fresco e algo máis dun millón de toneladas de peixe conxelado, considerando unicamente as capturas para consumo humano. As capturas proceden na súa maioría (arredor de 40%) das augas comunitarias (Atlántico nordeste, Mediterráneo e Mar Negro) e o resto proceden do Atlántico sur (20%), do Atlántico centro oriental (11%), do Índico (19%) e do Pacífico (7%), de caladoiros internacionais e de augas territoriais de países cos que a Unión Europea formaliza acordos de pesca. Esta dispersión das zonas de captura vén propiciar, entre outros factores, a globalización do transporte de peixe. Esta semana visitei o porto pesqueiro de Vigo co alumnado do grao de Xeografía da USC. Cando chegamos, ás 9 da mañá, apenas había actividade no que é considerado o porto pesqueiro máis importante de Europa. As lonxas estaban baleiras, apenas había uns poucos pesqueiros no peirao, mais esa mesma madrugada tíñanse vendido 116.450 quilos de peixe en primeira e segunda venda, dos que só 25% chegou á lonxa en barco. E iso é porque a maioría do peixe fixo unha longa viaxe para chegar á poxa en camións frigoríficos. E este peixe non só procede doutros portos próximos en Galicia e no norte de Portugal, que se traslada a Vigo buscando maiores beneficios comerciais. Chega tamén de moi lonxe. Onte mesmo, 18 de abril, chegaron á lonxa de Vigo as capturas de seis dos barcos arrastreiros de altura que faenan no caladoiro do Gran Sol, pero ningún voltará a Galicia. Gran parte da frota galega no Gran Sol utiliza para as súas descargas os portos irlandeses de Castletownbere e Killybegs, desde onde percorrerán miles de quilómetros por estrada ata chegar a Vigo. Traslados en avión Case as tres cuartas partes da pesca que entra nas lonxas de Vigo chega por estrada desde algún porto europeo ou desde algún aeroporto. Porque o peixe non só viaxa por estrada, xa que unha gran parte é trasladado a España en avión, en voos que transportan pescada capturada en Sudáfrica ou en Namibia, palometa en Chile ou Arxentina ou fletán negro e bacallau en Canadá. ás veces chegan nas bodegas de avións regulares de pasaxeiros e outras veces en avións de carga ata aeroportos preparados para a recepción de mercancías perecedoiras, como por exemplo os de Vitoria ou Zaragoza. E dende aquí, o peixe emprende novamente camiño para arribar a Vigo antes da poxa que comeza de alborada. Porque os aeroportos galegos non operan de noite, pese a un esforzo de décadas por parte dos empresarios e as administracións locais para habilitalos para a recepción de peixe, o que permitiría acurtar os tempos e os custos de transporte. Unha vez que somos conscientes que o mercado do peixe é global, as nosas decisións de consumo deben estar baseadas na información. E o actual regulamento europeo de etiquetados de peixe e marisco permítenos coñecer que mercamos, desde o seu método de produción (captura ou acuicultura), ata a zona onde foi capturado e a arte de pesca empregada, a data de captura ou recollida, o porto de desembarque e en ocasións o nome do buque pesqueiro. Pero as denominacións das áreas FAO non sempre contentan a todos porque non poñen en valor a pesca artesanal. A título de exemplo, a zona FAO 27, que engloba as augas ibéricas desde Fisterra ata o Golfo de Cádiz, é oficialmente denominada "augas portuguesas".