"Fiz y o meu sinal"

Son tres séculos de historia gráfica atesourada no libro de rexistro de signos do Ilustre Colexio Notarial da Coruña, un patrimonio do que me informa Ramón Hervella Couceiro, Oficial Maior da institución. É un tema de protodeseño, de comunicación visual da identidade, un ámbito que tanto interesa hoxe aos deseñadores, ás institucións e ás empresas. Non hai moito publiquei na web da DAG, a Asociación Galega do Deseño, un artigo sobre signos e símbolos relacionados co traballo, dos artesáns aos primeiros editores (https://dag.gal/gl/as-primeiras-marcas-galegas/): debo actualizalo con esta achega, xunto cos signos dos comerciantes medievais, outro tema pendente que debo estudar. Na elección do signo o notario non debe afastarse moito do canon se quere ser entendido polos seus clientes, o signo debe parecerse aos outros signos O título deste artigo está en galego medieval: Fixen aquí o meu sinal, fórmula común na redacción dos documentos notariais na Idade Media galega. E di ben o notario cando di "o meu", porque xunto co nomeamento ou concesión do cargo, o señor xurisdicional ou o rei concede tamén o signo, que o profesional non poderá modificar e o signo figurará ademais rexistrado no Colexio, institución que ten orixe medieval. Quizais en ningún outro colectivo profesional o signo, marca ou símbolo de identidade foi tan valorado, porque durante séculos este sinal de fasquía caligráfica, máis ou menos difícil de imitar, garante a autenticidade do documento de validez xurídica sobre o que se traza. As formas son arbitrarias e recorrentes, hai sempre un repertorio básico: o nó de Salomón, os eses da palabra latina Subscipsi, unha cruz ou tau que coroa —a idea de santo é tamén a de xusto, cabal, legal...—, corazóns, cuadrifolio, filigranas, puntos, rizos... e xa nos máis recentes da serie coruñesa os signos fanse máis sinxelos e aparecen letras. Moitos combinan diferentes motivos de base. Dúas características chaman a atención nunha primeira ollada: todos son moi semellantes e todos están trazados a man polo que foi instrumento chave da profesión: a pluma. Pero ademais cómpre aclarar que esta constante formal —no caso do repertorio coruñés durante tres séculos— non se pode atribuír a un presunto conservadurismo do corpo notarial, porque na elección do signo o notario non debe afastarse moito do canon se quere ser entendido polos seus clientes, o signo debe parecerse aos outros signos. Porque durante séculos de analfabetismo "o meu sinal" foi case o único que entendían os que acudían aos profesionais da escrita e do coñecemento xurídico.