Bujados, a luz escura

E de principio a súa arte abrolla fiel ao credo de Aubrey Beardsley (1872-1898), cunha técnica de elegante debuxo en branco e negro que o británico puxera en libros e revistas que seducían en toda Europa os mozos imbuídos da arte nova. Beardsley ilustra con total liberdade e anuncia un universo propio, a obra literaria é só un pretexto. A súa influencia déixase sentir: moitos achéganse á súa técnica, outros como Manuel Bujados (Viveiro, 1889- Bell Ville, 1954), absorben tamén o escuro, sinuoso e sedutor mundo de pérfidas doncelas e xélidas virxes do Olimpo. Velaí un mundo gráfico que abrolla cara a 1915 naquel Madrid bon vivant dos carteis, as capas dos libros populares, a publicidade que comeza e as imaxes "artísticas" que enchen as revistas ilustradas de gran tiraxe, La Esfera chega aos 45.000 exemplares. Velaquí un hábitat de todas as urbes europeas dos anos vinte ás que emigran mozos artistas que devecen ser coroados reis do ecosistema do papel cuché. Velaquí o que na historia do deseño galego podemos denominar, como fixera Filgueira Valverde na historia da pintura galega, a Xeración Triunfante: durante os anos 20 e 30 en Madrid, Federico Ribas, Máximo Ramos e Manuel Bujados son cobizados e celebrados profesionais, sobre todo Ribas, o mellor pagado, en pugna constante con Penagos e Bartolozzi. Cos seus ollos de grila e o seu mundo escuro, "breve de cuerpo y avaro de palabras", Bujados é para os madrileños "el artista brujo". Volve unha e outra vez a esa iconografía inquedante coa que ilustra a Baudelaire ou crea o cartel da serea viveirense de guedellas de algas. Pero en poucos anos Bujados faise un profesional do deseño gráfico, nunha época na que todo deseñador é un debuxante que rotula tamén as letras necesarias, con habelencia e fantasía. E o "feiticeiro" colle oficio e sabe xa converter en propias as encomendas diversas: de par do escuro produce tamén brillantes proxectos cheos de luz. E Bujados traballa, pero é moita a troula na alegre bohemia madrileña. Exhausto volve co verán a Viveiro, á súa casa familiar de respectábeis comerciantes valencianos na praza Maior. No portal daquela casa pinta dúas alegorías en óvalos afrontados: dunha banda unha moza valenciana, con laranxas e todo; da outra unha rapariga galega durme. Simbolista, Bujados é aquí transparente. No fin do verán volve a Madrid.