Historia inacabada do deporte galego: "De Irene González a Vero Boquete"

“Ahí la tenéis, queridos lectores. Se llama Irene y es capitana de un team que lleva su nombre. ¡Salve, Irene! ¡Salve, Irene!”. Así aparecía nun artigo de Galicia, revista gráfica popular Irene González, a primeira galega en xogar ao fútbol. Eran os anos 20 do século pasado e con ela iniciábase un camiño deportivo que 100 anos máis tarde xa non se ve como algo curioso, senón normal: as mulleres xogando ao fútbol. Irene González foi unha gran porteira que mesmo lle deu nome ao seu equipo, o Irene FC, e converteuse na súa cidade en toda unha celebridade, mesmo recollida nos apropósitos de entroido propios da Coruña: “Mamá, futbolista quiero ser, para jugar con Irene, que juega muy bien”. Foron os primeiros pasos do fútbol feminino, que continuou nos anos 30 de xeito testemuñal con exhibicións como a protagonizada en Vigo polo Unión e o Ciosvín en 1932. Habería que agardar até os anos 80 para que o fútbol feminino galego volvese tomar impulso. E foi na localidade de Irene González. Alí naceu o Karbo, que de ser un conxunto escolar do barrio dos Mallos pasou a converterse en gran dominador do fútbol estatal, logrando cinco Copas da Raíña. O primeiro título chegou en 1981 ao gañar na final ao Risco con dous tantos de Lis Franco, unha das máis importantes xogadoras galegas que compuxeron aquel conxunto canda compañeiras como Pili Neira, Ángeles Olmo, Encarnación Pérez, Aurora Martínez, Teresa Pallas ou Inma Castañón. Os éxitos chamaron a atención do propio Deportivo, quen se uniu ao proxecto a mediados da década, non obstante, os problemas económicos dos branquiazuis cara o final dese decenio arrastraron o Karbo, que desapareceu en 1988. Galiza tivo que esperar até 2016 para o nacemento do Deportivo Abanca, que mercaba a praza en Segunda División do Orzán SD e iniciaba unha exitosa etapa que levaría o equipo até a Primeira División da man de xogadoras como Tere Abelleira, Nuria Rábano, Míriam Ríos, Iris Arnáiz, Alba Meirno, Maya Yamamoto, Gaby ou Peke. Por desgraza, tras unha primeira campaña brillante, na que foi o conxunto revelación da 2019/2020, rematando cuarto –malia a interrupción a causa da Covid-19, que obrigou a parar antes de tempo a Liga-, na 2020/2021 o Deportivo feminino non puido repetir actuación e rematou descendendo á segunda categoría tras unha temporada máis que irregular. Mentres, no sur da Galiza, Vigo tentaba nos anos 90 ser tamén parte do movemento do fútbol feminino, pero a aventura do Federación Viguesa de Peñas Recreativas El Olivo remataba en 2018 coa súa desaparición tras ter no seu ascenso a Primeira en 2011 o seu maior logro, ademais de sacar da canteira xogadoras tan recoñecidas como Pauleta ou Anair Lomba. Friol, Atlético Arousana, Erizana, Victoria ou Sárdoma son outras das aventuras que está a vivir o fútbol feminino na Galiza, coa vista posta en seguir medrando para convertérense en referencia. Agora xa hai toda unha xeración de mulleres que non ten que buscar referentes nin ídolos no balompé masculino nin alén do Padornelo Referencia como é xa Vero Boquete, a mellor futbolista galega da historia, que conta cun palmarés envexábel: dúas Copas da Raíña, un campionato estadounidense, outro sueco, campioa de Europa Sub-19 coa selección española e campioa da Champions League. Por non falar de méritos individuais, como o premio a mellor xogadora de Europa da UEFA en 2013 ou a oitava praza do Balón de Ouro da FIFA en 2014. Até un estadio, San Lázaro de Compostela, leva o seu nome. Porque o fútbol feminino galego comezou en Irene González, pero fíxose maior con Vero Boquete, e agora xa hai toda unha xeración de mulleres que non ten que buscar referentes nin ídolos no balompé masculino nin alén do Padornelo, porque entre as grandes hai xa moitas galegas. A selección galega feminina, unha historia de tres fitos Se o camiño da selección galega masculina de fútbol foi máis que complicado, que dicir da categoría feminina. As mulleres non tiveron un conxunto sénior até o ano 2007, cando o Goberno da Xunta formado por PSdeG e BNG quixo fomentar o fútbol feminino creando tamén un encontro amigábel, a semellanza do que se facía cos homes. Pero, como a eles, a aventura duroulle pouco, pois tras dous partidos a selección galega feminina desapareceu do panorama até volver, de modo puntual, nun choque en 2016, desde o cal a presenza do fútbol feminino coa camiseta de Galiza só se pode ver nas categorías inferiores. Estatísticas da selección galega feminina de fútbol. Aquel 27 de decembro de 2007 no que se estreou a selección galega de fútbol quedará para a historia, nun encontro no que se enfrontou á poderosa Catalunya como antesala do choque que despois xogaría a Galiza co Camerún. Con Pili Neira no banco, Paula, Cris, Mónica, Paula, Leti, Carolina, Míriam, Vero Boquete, Lombi, Joana Montouto, Mari Paz Vilas, Rebeca, Charo, Ana, Sara, Sonia, Marta e Anita foron as mulleres que vestiron por primeira vez as cores galegas no máis alto nivel, fronte un conxunto no que había xogadoras da categoría de Vicky Losada e Marta Torrejón, campioas de Europa 2021 co Barcelona, ou Natalia Arroyo, agora unha das adestradoras máis cotizadas do fútbol español. A arousá Mari Paz Vilas pasará aos anais da historia como a primeira goleadora da Irmandiña, nun partido no que a avultada derrota das galegas (1-6) importou moito menos que o feito de que, por fin, o fútbol feminino sacaba a cabeza para amosar que tamén tiña moito que dicir no mundo do deporte galego. Ao ano seguinte a historia ía ser moi distinta. Ante unha selección das Illas Baleares, Galiza goleou en Pasarón (Pontevedra) ante 2.500 persoas por 7-1. Maite Soage, Rita Lema, Vanesa Hermida, Mónica Vidal, Victoria Vázquez, Carol Baños, Vero Boquete, Míriam Ríos, Sara González, Mari Paz Vilas, Joana Montouto, Ana Durán, Cristina Lago, Carla González, Míriam Domínguez e Anair Lomba formaron aquela escuadra na que anotaron Mari Paz (2), Míriam (2), Vero (2) e Anair. Malia o crecente interese da sociedade, demostrado na presenza de 2.500 persoas en 2008 e 4.500 en 2016, o Goberno da Xunta non seguiu adiante co proxecto da Irmandiña feminina Malia ese bo resultado, e ao crecente interese polo fútbol feminino na Galiza, demostrado por eses 2.500 espectadores que se achegaron a Pasarón, a nova Xunta, dirixida polo PP, non seguiu adiante co proxecto e este decaeu mentres seleccións como a catalá e a vasca mantiñan a súa puxanza canda o xurdimento de grandes futbolistas e o aumento do poderío dos seus clubs. Houbo que esperar até 2016 para volver ver a Irmandiña feminina. Foi no estadio da Lomba de Vilagarcía de Arousa, onde 4.500 persoas animaron as galegas ante, de novo, Catalunya. Volveu caer Galiza (0-5) fronte unha selección moito máis rodada, xa que viña xogando de forma habitual no Nadal, e na que había estrelas como Alexia Putellas, Vicky Losada, Leila ou Aitana, columna vertebral do poderoso Barcelona. Por Galiza xogaron Ana, Sheila, Míriam Ríos, Nerea, Desiré, Carla, Lara Martínez, Carolina, Arufe, Tere Abelleira, Eva Luz, Laura Souto, Natalia, Vero Boquete, Sandra, Belén Fernández e Patricia.