Un verán en Galeusca: 'Golpe de estado', por Réaltán Ní Leannáin

Ogrupo das seis da tarde presentouse na clase de inglés. Os nenos pequenos. Todos, mesmo o coitado do Yonatán. Ninguén sentaba ao seu carón na Academia porque a criaturiña mexaba nos pantalóns durante as clases. Ninguén se presentou para a clase das sete. Vale. Pero tampouco para a clase das oito. Que estaba acontecendo? Así e todo, quedei na Academia, por se a miña xefa me encargaba outras tarefas. Juanjo chegou para a derradeira clase da noite, ás nove. Fixo un comentario polo baixo que non puiden comprender. E marchou. Cando volvín ao piso fun recibida pola dona da casa -la señora - e as súas tres fillas, todas, cando a esa hora deberían estar de paseo polas rúas do centro da cidade. Achegueime a Paz, a máis vella das fillas, a dona da Academia de Inglés onde eu daba clases no primeiro andar do predio onde tamén vivía coa familia. O seu pai, el Señor, tiña unha tenda de zapatos no baixo. Recibía aloxamento e un salario modesto polas horas de ensino que adicaba na academia de inglés á que acudían habitantes de Aranda de Duero e arrabaldes. “Juanjo non paraba de repetir golpe de estado. Que significa?” Paz cargou a cella. Falaba un inglés fermoso, cun xeito refinado e formal, coma os presentadores da BBC. Colleu o grande e vermello dicionario Español-Inglés do andel do salón. Procuramos as palabras. Atopamos “golpe”. Hit, bump. Buscamos “estado”. State. Pero naquel dicionario non demos atopado ningún golpe de estado. “Un golpe dirixido ao estado”, dixo Paz coa voz chea de frustración, “pero é algo máis ca iso, é un ataque”. Estaba a falarme en inglés, sinal de que quería que aquela conversa quedase entre nós as dúas. “O exército sairá ás rúas”, explicoume. Era o ano 1981 e no meu barrio, en Falls Road, na cidade de Belfast, naquelas rúas onde me criei, tamén había moitos soldados. Paz interpretou na miña faciana que a mención da palabra exército non me axudaba a comprender a expresión golpe de estado. “Levarán armas”. “Sí, é o típico”. “E haberá tanques”. “E bombas?” -preguntei eu. Paz púxose moi nerviosa. “Síntoo, Paz, non quero ofenderte, pero estás a describir a vida cotiá da miña patria. Con paciencia, Paz relatoume o que acontecera aquela tarde. Mentres eu estaba a cantarlles Three blind mince aos rapaces algúns soldados asaltaran o Congreso en Madrid e dispararan na presenza das cámaras de televisión. A xente seguiu mirando a pantalla durante toda a tarde, pero non viron outra cousa que non fose Juan José García Corral matando o seu touro e establecendo un novo récord persoal de tempo. El e mais o público na praza de touros (e eu e o coitado do Yonatán) quedamos sen saber o que estaba a acontecer. “Deron un golpe contra o estado. Apoderáronse das Cortes”. Decateime, por fin, do que sucedía. “Un coup d'état? Houbo un coup d'état?” Exclamei. “Coup d'état? En francés? É a expresión que empregan os ingleses? Collérona do francés!” As dúas botamos a rir das orixes imperiais do inglés pero, de súpeto, calamos. “Non te pasará nada”, dixo Paz botando un longo suspiro. Tentamos chamar por teléfono a Irlanda, para comunicarlle á miña familia que eu me atopaba ben. Pero as liñas telefónicas estaban talladas. “Protexerémoste, estarás ben, podemos agocharte, hai lugares que podemos usar”, dixo Paz. “Pero son irlandesa, non inglesa. Non servirá iso para defenderme do perigo?” Paz miroume con atención. “Pensarán que son unha católica devota, unha beata”, engadín. “Quizais. Pero, que nos acontecerá aos demais? Deixamos a televisión prendida, por se había noticias. Bing Crosby, Bob Hope e Dorothy Lamour cantaban en inglés e falaban en español en Viaxe a algunha parte. Bebemos chocolate quente. O Señor abriu a porta do armario situado baixo as escaleiras, onde gardaba o seu rifle de caza, aquilo que mataba o domingo, coello, lebre ou faisán, comiámolo os mércores. Preparamos outra cunca de chocolate quente. O Señor botou unhas pingas de coñac no seu. Paz colleu un libro dos andeis, para ler. Feli sentou nun tallo cun encrucillado, saloucando de cando en vez. Conchi aínda tiña posto o seu uniforme e facía as tarefas da escola. Eu púxenme a corrixir os exercicios do grupo das once da mañá. Mantíñase no ambiente o zunido musical de Crosby. Dorothy namorou de novo. Bob quedou desconsolado, coma sempre. Escoitamos un disparo, moi lonxe. Despois, silencio. Moi tarde aquela noite – ou moi cedo pola mañá - apareceu o rei noviño na pantalla da televisión, o seu traxe escintilante con medallas militares, botóns de prata e galóns dourados. Chantou un cravo máis no ataúde do franquismo. A miña infancia nas rúas de Belfast e a ignorancia da ferocidade dos seguidores de Franco axudáronme a durmir tranquilamente aquela noite. O Señor, con todo, durmiu coas costas apoiadas contra a porta do piso e co rifle de caza agarrado coas dúas mans. * Tradución: Isaac Xubín