Modelo Muras: miolo ou migallas

Nas últimas semanas varios actos lembraron a figura de Antía Cal. Coincidindo co centenario do seu nacemento, a familia entregou ao Museo do Pobo Galego para a súa custodia os orixinais dos dous manuais escolares que ela escribira en galego nos anos cincuenta. Si, Antía púxose a escribir non un, senón dous manuais escolares en galego nos anos cincuenta! Cousas que fan os que habitan a utopía e traballan arreo como se os tempos fosen xa chegados. O Concello de Muras lembrouna no primeiro cabodano da súa morte. Houbo unha xornada dedicada á súa figura con diferentes intervencións. Tras esas actuacións descubríronse tres placas. Tres! Unha delas na casa familiar que lembraba que a aquela casa chegara unha mociña da Habana para coñecer a terra dos seus. E as outras dúas eran, en realidade, un redescubrimento. Utopía A finais do século XIX e comezos do XX, a emigración a Cuba foi alí moi numerosa. Os emigrados crearon unha sociedade para matar a saudade e axudarse mutuamente. Chamárona Unión Murense. Un bo día botaron a andar unha acción da que eu non coñezo moitos precedentes. Construíron en Muras un dispensario médico, dotárono debidamente, asinaron un contrato cun médico e comezaron a dar cobertura sanitaria gratuíta a ducias de familias que tiñan algún membro emigrado en Cuba. Eran máis de 100 as familias beneficiadas. Pasou o tempo, a Unión Murense foi perdendo folgos, e a casa acabou destinada a outras finalidades. O Concello fíxose cargo dela e destínaa a usos socio-culturais. Na restauración retiráronse da súa fachada a placa que daba conta da xenerosidade dos socios da Unión Murense co pobo de Muras e outra dedicada pola propia Unión Murense a Xosé María Vázquez, avó de Antía Cal, que fora o encargado de poñer a andar aquel proxecto utópico de dar asistencia sanitaria gratuíta a tantas familias. Visto o exemplo de Tita e do seu avó vese que a utopía pode ser conxénita e hereditaria. A reposición desas placas era un acto de xustiza. Das iniciativas de Xosé María Vázquez en Muras quedan na memoria colectiva o rairo construído para traer auga á aldea das Águias e a creación dunha planta eléctrica a comezos do século XX. Consérvase a documentación na que o avó de Antía, xuntamente con outros veciños repartían as achegas que cada un faría para a construción da planta e as condicións de uso da electricidade producida. A iso hoxe chamaríaselle unha "comunidade local de autoconsumo" e serían supermodernos. Daquela tamén o eran. Mentres se redescubría a placa do avó de Antía non puiden evitar uns pensamentos cruzados entre o Muras de hai cen anos e o Muras de hoxe. Monocultivo eólico Ultimamente oín falar con frecuencia do Modelo Muras. Ao Modelo Muras chamarémoslle en diante MM, para entendernos. Din os xornais que se organizan charlas con colexios para explicar en que consiste o MM. Levan os nenos ver un dos moitos parques eólicos que hai no concello e contarlles as regalías da enerxía eólica. Teñen para escoller. En Muras hai un aeroxerador para cada dous veciños. Van camiño do monocultivo eólico. Disque lles falan das boas prácticas. Unha vez que souben do avó de Antía, sei que o Modelo Muras existe desde hai máis de 90 anos Unha vez que souben do avó de Antía sei que o MM existe dende hai máis de 90 anos. O MM era forte na autoxestión e non obedecía á lóxica da espoliación das grandes empresas enerxéticas. O MM non admitiría un desequilibrio tan brutal no que as empresas eólicas facturasen en Muras 70 millóns ao ano mentres os seus poucos habitantes perciben unha axuda do seu benintencionado Concello (non das empresas eólicas) de 600 euros por casa ao ano. Con 600 euros sabemos que non van cubrir o seu gasto enerxético en condicións de confort no estándar do século XXI. Por suposto para recibir esas axudas hai que ter unha renda media bastante baixa co cal o MM non vai servir para atraer poboadores de renda media a un concello que perdeu nos últimos anos unha cantidade inxente de poboación. O MM ou é un modelo de xustiza ou non é modelo. No verdadeiro MM as empresas eólicas non poden comer o miolo e á veciñanza que lle queden as migallas. A José María Vázquez e á súa neta tamén lles gustaba máis a xustiza que as esmolas, e probablemente tamén máis o miolo que as migallas.