“Decidimos facer este proxecto para rescatar esas mulleres que ao longo da historia permaneceron invisibilizadas e facerlle un sitio”

Xa podemos encontrar nos andeis das nosas librarías os dous primeiros exemplares da colección de libros infantís ‘Mulleres bravas da nosa historia’, con Rosalía de Castro e María Victoria Moreno como protagonistas principais. Unha colección diferente, con filtro lilás, para as crianzas leren e aprenderen ao tempo que gozan con divertidas actividades. Quixemos coñecer máis en profundidade como xurdiu esta nova colección e para iso conversamos con Andrea Jamardo, coordinadora do proxecto.

"Decidimos facer este proxecto para rescatar esas mulleres que ao longo da historia permaneceron invisibilizadas e facerlle un sitio”

- ‘Mulleres bravas da nosa historia’ é unha colección de libros infantís orientados a dar a coñecer ás crianzas unha serie de mulleres exemplares da historia de Galiza, como xurde a idea?

- A colección ‘Mulleres bravas da nosa historia’ xurde desde Urco Editora en colaboración coa libraría de mulleres Lila de Lilith porque considerabamos que a sociedade actual galega necesitaba unha colección deste tipo para as crianzas. Mais a verdade é que se trata dun proxecto no que está involucrada moita xente, non só Urco ou a libraría Lila de Lilith. Temos unha comisión de xénero na que participa a propia propietaria da libraría, Patricia Porto, que é educadora social, e María Mariño, técnica da Comisión de igualdade do Consello da Cultura Galega. Teño que dicir que neste proxecto todas as persoas que participan son mulleres: as escritoras son mulleres, a ilustradora, Eva Agra, a correctora lingüística, Raquel Vila Amado...

“Consideramos que  a María Victoria non se lle recoñeceu a súa labor como docente, como editora e como escritora”

Decidimos facer esta colección coa finalidade de rescatar e traer á actualidade esas mulleres que ao longo da historia permaneceron invisibilizadas, e tamén para darlle unha voltiña ás que xa coñeciamos como é o caso de Rosalía de Castro. Porque Rosalía é a nosa poeta máis senlleira e máis coñecida, e inda que é certo que agora se están facendo outros estudos desde outra perspectiva sobre a autora, vimos que non había libros para crianzas. No caso de María Victoria Moreno cabe recoñecer que foi unha das primeiras en incorporar personaxes femininas como protagonistas na literatura infantil e xuvenil galega. Mais sempre que se fala dos primeiros escritores de literatura infantil e xuvenil en Galiza, fálase de homes, como Neira Vilas. Por iso consideramos que a María Victoria non se lle recoñeceu a súa labor como docente, como editora e como escritora.

“O que procuramos é recuperar as que ao noso parecer non se lle dou o seu sitio, darlle visibilidade e facer biografías desde outra perspectiva, usando os lentes lilás, porque queremos libros para crianzas que estean libres de diferenzas por xénero, clases, relixión”

Entón o que procuramos é recuperar as que ao noso parecer non se lle dou o seu sitio, darlles visibilidade e achegar biografías desde outra perspectiva, usando os lentes lilás, porque queremos libros para crianzas que estean libres de diferenzas por xénero, clases, relixión... Porque o noso xeito de mudar o mundo é a través da literatura. Vivimos nun mundo caótico, convulso e este é o noso xeito de cambiar un pouco as cousas. As crianzas van crecer con estes libros, que ademais teñen actividades.

- Para botar a andar o proxecto primeiro lanzastes unha campaña de crowdfunding, como sentiches a experiencia?

- Coa campaña conseguimos a cantidade que precisabamos en tres días  practicamente. Desde Urco pensabamos que había unha necesidade de lanzar unha colección deste tipo e a xente deunos a razón. No momento en que sacamos a campaña as persoas comezaron a partillar a iniciativa polas redes sociais, entón, sentímonos arroupadas porque non eramos nós soas as que pensabamos que era necesario este proxecto. Conseguimos máis financiamento do marcado e agora xa estamos traballando nos vindeiros números que sairán trimestralmente, se todo vai ben.

Agora estamos enviando os primeiros exemplares ás persoas que participaron e que axudaron no financiamento de ‘mulleres bravas’. Resulta moi gratificante que a xente comparta con nós esta experiencia, que nos envíen as fotografías e todo. É un proxecto coral no que participa moita xente e que fose un crowdfunding fai que a colección sexa de todas.

Así mesmo, agradécese moitísimo a todas as persoas que apoian e que apoiaron este proxecto. O apoio que recibimos das librerías foi moi importante, como a libraría Suévia, da Coruña. A libreira da Suévia é unha persoa que axuda en todos os proxectos nos que pode, ela involúcrase moito. E tamén é de agradecer ter unha resposta así desde os libreiros, que ao fin e ao cabo van ser os que vendan os libros.

É un proxecto coral no que participa moita xente e que fose un crowdfunding fai que a colección sexa de todas”

- As biografías das ‘mulleres bravas’ están escritas por diferentes mans, cada unha mantendo o seu propio estilo. A Rosalía de Castro achéganos María Lado e de María Victoria Moreno encárgase Eli Ríos.

- Escollemos autoras distintas para que cada unha lle dea o seu toque persoal, senón sería un pouco aburrido. Mais escoller as autoras que pensabamos que podían facer parte do proxecto tamén foi complicado.

Comezamos a colección con María Lado e Eli Ríos. As dúas teñen contos infantís, son poetas... De feito fomos nós as que lle propuxemos facer os textos. A María Lado suxerímoslle que fixese un sobre Rosalía, e a Eli Ríos  sobre María Victoria Moreno. Eli Ríos enviounos o primeiro borrador aos tres días. Ela xa traballara coa figura de María Victoria Moreno, nunha homenaxe que xa lle fixeran no II Día das Galegas nas Letras desde a plataforma A Sega, da que tamén fai parte. De feito, a contracapa deste libro é tirada da homenaxe que A Sega lle fixo a María Victoria Moreno. Nós quixemos que esa homenaxe tamén estivese presente no libro e a ilustradora baseouse nun vídeo dese tributo.

- As ilustracións, deseñadas por Eva Agra, compóñense de cores vivas, lilás, debuxos animados, achegando unha imaxe fresca e xovial da colección e das protagonistas que a compoñen.

- Eva Agra é a ilustradora de toda a colección e teño que dicir que foi ardua tarefa atopar unha ilustradora que nos convencese porque hai moitas, está claro, mais queriamos algo un pouco distinto, que marcase diferenza. Con ela conseguímolo e a verdade é que estamos moi contentas por iso. O comentario xeral é moi positivo, as ilustracións son acaídas para as crianzas porque moitas veces fanse libros para peques pero as ilustracións parecen máis para adultos...

“Maruja Mallo, Xulia Minguillón e Pepa Noia serán as próximas ‘mulleres bravas’”

- E cales serán as próximas ‘mulleres bravas’ da colección?

Estamos traballando nunha terceira publicación sobre Maruja Mallo, con Elvira Ribeiro escribindo o texto; sobre Xulia Minguillón, pintora galega descoñecidísima que estivo exiliada, a cargo de María Reimóndez; e sobre Pepa Noia, da man de Ledicia Costas.

Mais temos unha lista bastante extensa e hai moita xente que xa nos escribe ofrecéndose para a creación dos textos, para dar máis nomes e todo. Somos unha editora pequena e isto agradécese moito.

A colección ‘mulleres bravas na nosa historia’ está coordinada por Andrea Jamardo Seijo, de Urco Editora, e conta cun comité conformado por Patricia Porto Paderne (educadora social e libreira experta en xénero) e Mariám Mariño (Técnica da Comisión de Igualdade do Consello da Cultura Galega). Igualmente, a revisión lingüística dos textos correrá a cargo de Raquel Vila Amado (traballadora do ILG e correctora profesional). Por outra banda, as ilustracións de todos os libros son de Eva Agra e o texto é de diferentes autoras galegas como María Lado, Eli Ríos, Elvira Ribeiro, Ledicia Costas, María Reimóndez…