Puñais polas costas

Neste tempo no que todo o contido audiovisual ten tanta importancia, e as diversas plataformas teñen unha pegada social tan importante, asistimos a un cambio moi relevante para a nosa lingua e a nosa cultura. Hai en marcha unha campaña, promovida pola Mesa pola Normalización Lingüística, a favor da presenza do galego nestes medios. É un momento crucial, pois as cifras de falantes indican que as novas xeracións, en boa parte debido á lexislación actual sobre linguas no ensino, ven o galego cada vez máis lonxe. A TV inviste na tradución de produtos audiovisuais, mais observamos, con verdadeira preocupación, o tratamento que se dá a estes filmes e series, colocándoos en horarios moi pouco atractivos para o público. Desde a AGPTI facemos seguimento das novidades que traducen varios compañeiros e compañeiras, e constatamos que as estreas que ben poderían figurar en horario preferente acaban relegadas a horarios pouco populares. Dous exemplos son Puñais polas costas, que se estreou o 4 de xullo ás 00.30 horas, en tradución de Manuel Arca, ou Abismo, o 30 de maio á 1h, traducido por José Rodríguez. Observamos con preocupación o tratamento que se dá aos filmes e series que traducimos, colocándoos en horarios moi pouco atractivos para o público Por unha banda, as persoas responsábeis da programación da TVG parecen esquecer os estatutos da CRTVG que, en relación coa lingua galega, din: No desenvolvemento do seu obxecto social, a Corporación RTVG promoverá e difundirá a cultura e identidade de Galicia e contribuirá ao uso e ao coñecemento da lingua galega. A lingua da Corporación RTVG é o galego; polo tanto, a prestación do servizo de comunicación audiovisual por parte da dita sociedade e das comunicacións que efectúe ao persoal dependente dela no exercicio das súas tarefas serán en lingua galega. Ademais, o Estatuto de Galicia, no seu artigo 5.º, indica: 1. A lingua propia de Galicia é o galego. 2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar. 3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todos os planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento. 4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua. Se cadra, programar estes produtos en horarios que dificultan a súa divulgación non é o mellor xeito de cumprir con estes obxectivos. Ademais, se a tradución e dobraxe foron sufragadas con fondos públicos, as nosas institucións deberían pólos ao dispor de quen as poida utilizar e divulgar, precisamente para dar cumprimento a estes obxectivos. Regular a presenza do galego neste sector é imprescindíbel, mais non parece que o goberno actual teña especial interese por facer ningún esforzo por protexer a nosa lingua neste ámbito. Por outra banda, no sector da tradución hai un forte debate en relación coa presenza das novas tecnoloxías, como a intelixencia artificial e os programas de tradución automática, e sobre como afecta este uso a calidade do traballo e o futuro profesional das persoas que se dedican a el. A tradución automática hai tempo que é unha realidade no sector, e resulta interesante para as grandes empresas desde o punto de vista de que é moi fácil reducir custos e a súa dependencia das profesionais «humanas». Indubidabelmente, a tecnoloxía aplicada á tradución, como a moitos outros ámbitos, é unha axuda e supón enormes avances, mais a tendencia parece indicar que o que se procura, máis que facilitar o traballo, é rebaixar os importes que se pagan ás profesionais, sen que isto reduza os prezos que cobran as empresas xestoras. Ou sexa, unha ferramenta para aumentar a marxe de beneficios das grandes multinacionais, reducindo a calidade do traballo final e as condicións nas que as tradutoras e tradutores exercen a súa profesión. Denomínase "pos edición" a un servizo que consiste en revisar un texto traducido por unha ferramenta informática. Isto fai que sexa preciso ter uns coñecementos da ferramenta, mais tamén unhas destrezas diferentes á da tradución ou a revisión que se fai a traballos realizados por persoas. Hai uns meses comezouse a falar do uso destas ferramentas para as traducións máis creativas, como a audiovisual e a literaria, a raíz dunha serie da plataforma Netflix. Inicialmente, como se indica no artigo anterior, lanzárase unha versión dos subtítulos que pasara por tradución automática, mais ante as queixas a empresa viuse obrigada a publicar unha nova versión. No caso do galego, deberiamos estar alerta, xa que existe unha certa tendencia no público, por tratarse dunha lingua non normalizada, a aceptar textos de calidade máis baixa ca noutras, e isto tamén podería acontecer coa propia calidade dos subtítulos. Moitas voces falan da necesidade de regular o uso da intelixencia artificial para preservar a propiedade intelectual, no noso caso penso que tamén o debemos ter en conta desde o punto de vista do futuro do idioma.