"Na meirande parte dos casos, obvio as estrofas que están en castelán"
Antes de tomar uns días de descanso após un verán de múltiples actuacións con Radio Cos, Quique Peón (A Coruña, 1963), atende Sermos Galiza para falarmos de danza e música. E se múltiplas foron as actuacións da banda que encabeza, múltiplas son as súas facetas no ámbito da cultura: profesor, investigador, creador de danza, director de Xacarandaina, impulsor de Quique Peón Cía... Entrevistámolo no Sermos Galiza 261. Eis un extracto da conversa.
Eu tería 17 e foi en Moldes, Melide, e a primeira señora á que lle recollemos chamábase María de Loureiro. Lembro que non cadraba moi ben a explicación que ela daba do baile co que nos sabiamos e empezamos a decatarnos de que había unha desconexión tanto coreográfica como de concepto, e a partir de aquí foi unha droga metida en vea e empecei a recoller, recoller, recoller, coma un tolo, até hoxe. Hai moito traballo feito de recuperación e de divulgación, pois despois púxose no escenario, tentando ser o máis fieis posíbeis a aquilo que se facía na aldea, buscando un equilibrio entre a parte escénica e a tradición pura, ou enxebre. E este é un labor de moitos anos. Conseguíronse moitos premios a nivel nacional, internacional e estatal e o labor foi importante, non só a nivel de recuperación, senón a nivel técnico e artístico.
E como reaccionaban nas aldeas neses primeiros anos en que iades recoller mostras?
Agora desde hai uns anos é máis fácil, pero daquela, petabas nunha porta, abríanche a folla de arriba un pouquiño e preguntábanche que querías. E eu, “quero que baile e toque”. Era unha cousa complicada, convencer a xente. Ademais, non lle daban importancia, pero buscabámonos a vida como fose, por enchufe, polo alcalde, o cura ou o que fose. Eu creo que, a partir dese traballo que fixemos, cambiamos a visión ao país. A partir do traballo que fixemos nós, todo o mundo se puxo a recoller e isto veulle marabilloso a Galiza porque se recuperou moitísimo, moitísimo. Di ti que está todo en arquivos particulares, e esta é unha materia pendente, pero creo que se mellorou moito tanto en vestiario como nas coreografías auténticas e nos movementos... foi unha mellora ao 100%.
Falabas de fidelidade, es partidario de cantar temas tradicionais con estrofas en español? Hai moito debate con isto...
Eu téñoo meridianamente claro. A maioría das estrofas son en galego, e habendo moitas onde escoller, normalmente eu escollo as feitas en galego. Non creo que haxa que traducir as que están en castelán. É unha documentación etnográfica, a etnografía é unha ciencia e non se poden andar a mudar as cousas. Outra cousa é que ti fagas algo moderno, pero se te vistes de tradicional de hai dous séculos e te pos a facer tradución dunha estrofa que veu de Castilla cando era a sega... paréceme unha animalada. Como fago eu? Dentro do abano de estrofas que hai, escollo as que están en galego e punto. Tampouco teño problema ningún en poñer algunha en castelán se é un castelán que a súa estrutura cheira a galega. Entón, ao mellor, si, pero na meirande parte dos casos, óbvioas.
[Podes ler a entrevista íntegra no Sermos Galiza 261, á venda na loxa e nos quiosques habituais]