Imaxes e pensamento en movemento

A imaxe non conservado, a que non perdura, a agochada, é moitas veces a que dá a clave sobre como se constrúen os relatos, sobre os elementos ausentes que definen unha determinada narrativa. O filme de Xacio Baño Non te vexo reflexiona sobre esas imaxes ausentes como elementos que determinan que eses relatos dean lugar a identidades, individuais ou colectivas concretas. O festival Intersección da Coruña, que comezou na pasada terza feira e que rematará esta fin de semana, exhibiu unha escolma de traballos audiovisuais galegos -todos realizados nos últimos dous anos- que permite afirmar que esa definición do relato forma parte dos intereses das persoas creadoras que se expresan a través da imaxe en movemento. Máis que dunha tendencia ou dunha corrente determinada, trátase dunha resposta crítica ao contexto no que nos movemos. "Si, partindo da base de que cada proxecto posúe a súa propia idiosincrasia, todos e todas nos movemos dentro dun mesmo contexto histórico, e o cinema, como calquera outra forma de arte, trata de reaccionar ante os estímulos externos que emite a sociedade", explica Sara Donoso, programadora da sección Galicia do festival, en conversa con Nós Diario. "A respecto disto exiten certas liñas que poden seguirse e que debuxan unha paisaxe bastante completa do mundo contemporáneo". Jaione Camborda, a sororidade que fai fronte ao control Natureza e territorio Se cadra, unha das preocupacións máis fáciles de seguir é a do interese pola nosa relación coa natureza, produto, talvez, desa ecoansiedade, provocada polas crises climática e da biodiversidade que vivimos, que xa estudan moitos teóricos. Donoso matiza afirmando que "esta, como outras temáticas, xa está presente na creación contemporánea desde hai algún tempo, pero agora exprésase quizais con maior franqueza. Hai un salto desde a mirada romántica que idealiza a paisaxe e a natureza até outro ollar que problematiza a nosa relación con ela. Por exemplo, Ariadna Silva filma, en Friccións, as rochas da costa para buscar, por baixo da beleza da contorna, as feridas que deixou a catástrofe do Prestige, que seguen presentes por moito que, xa non falamos delas. E Ruth Montiel Arias reflexiona, en Ánima, sobre a preservación de actos como a matanza do porco, que fan parte dunha certa identidade mais que formulan cuestións éticas que teñen a ver coa superación do antropocentrismo da sociedade actual". Quizais tamén se pode adxudicar a esa superación do antropocentrismo as paisaxes posdixitais que crean Breogán Xague en Panxoliña, na que os contrastes entre luz e escuridade nos encamiñan ao onírico, ou Marta Verde en Ínsua, na que a se trata de aprehender a esencia da herdanza recibida. E da relación coa natureza é doado saltar á consideración do territorio como marco máis amplo no que se desenvolven as relacións humanas. Enar de Dios, por exemplo, indaga, en Ecotone, como os sistemas de produción e explotación de diferentes espazos, acaban formando un enorme enredo no que se solapan cuestións as relacións cruzadas políticas, económicas e ambientais. "Nese sentido é un exemplo de grande actualidade a videoinstalación Po de vieira, de Ana Gesto e Edu Valiña, sobre a turistificacion das cidades, pondo o foco nas diferentes formas de habitar Compostela e sobre como certos elementos identitarios como a cuncha de vieira actúan como paraugas que oculta intereses económicos que desestruturan a convivencia". A vangarda audivisual cítase en Curtocircuíto Identidades en movemento A visión crítica esténdese ao sistema de relacións que se crea no seo da sociedade, analizando os problemas que xorden cando se queren superar vellos esquemas. "É o caso que presenta Deducir un corpo, de Deebo Barreiro, que analiza como persoas trans en transición acaban asumindo que a súa imaxe debe encaixar coa identidade de xénero sentida, caendo de novo nos patróns binarios impostos polo canon tradicional, que ditamina que só existen dous xéneros posíbeis. Ou, desde outra perspectiva, o proxecto de Andrea Costas Materia escura, no que reflexiona sobre a confusión existencial a que pode dar lugar a experiencia da maternidade". A cuestión das identidades ten numerosas ramificacións: a observación das relacións entre o ritual e a da identidade colectiva que Mirian Opazo atopa -no seu filme Ningún Deus- na "construción" dunha das máscaras tradicionais dos peliqueiros de Laza; o relato Alicia fai cousas, de Ángel Santos, que sintetiza as incertezas dunha xeración; ou a exposición de sentimentos e memorias que evocan unha forma de poesía cotiá -na que se mesturan lembranza e esquecemento- no videopoema Eu non quero ser triste de Sabela Eiriz. "Unha cousa que me interesa deste festival é a súa vocación de poñer en contacto o cinema con outras disciplinas. E a poesía, todo o que está relacionado coa linguaxe, interésame moito polo que ten de afondar en como comunicamos, de investigar como o non verbal tamén comunica. Iso vese na obra de Sabela Eiriz, máis tamén, de forma máis patente, en erre melón, de Berio Molina, que remite a outras estratexias de comunicación diferentes ás do discurso lingüístico", afirma Sara Donoso. En certo sentido, iso é o que busca a arte: expresar algo desafiando a linguaxe. "Si, e neste festival está moi patente a vontade de superar estereotipos, de crear diálogos entre diferentes disciplinas. Recibimos moitas propostas moi diversas en canto á súa forma de expresión e dalgunha maneira, quixemos que estivese presente un amplo mostrario de toda esta actividade que está tendo lugar no audiovisual galego. É importante que un festival coma este poida servir de plataforma que visibilice toda esta diversidade". 'O home e o can' de Ángel de la Cruz chega a 22 salas de cinema da Galiza