Algúns contos para agasallar

Citarse con Domingo Villar no Elixio fai sentido: a centenaria taberna viguesa é unha das favoritas de Leo Caldas, o detective protagonista das novelas que máis contribuíron a outorgarlle un lugar no parnaso da novela negra galega, Ollos de auga e A praia dos afogados. Porén, hoxe estamos aquí para falar dun outro libro no que Caldas e os escuros manexos que trata non teñen lugar: os dez relatos que conforman Algúns contos completos son dunha natureza ben distinta. "Son contos amábeis, e a súa intención é sandadora, de traer algo de luz nunha época tan escura como a que estamos a vivir", explica Villar. "Non obstante, eu sempre manteño que todos os meus libros, malia seren novelas policiais, conteñen historias de amor: amor a unha terra, a un pobo e a unha determinada forma de vida. Se se mira desde esa perspectiva, a distancia co resto dos meus libros non é tanta como parece a primeira vista". "Por outra banda" continúa, "á hora de escribir, a min cústame moito ver a novela como un todo. Eu prefiro ir chanzo a chanzo, e cada un deses chanzos é un capítulo que ten, máis ou menos, a dimensión destes relatos. Mesmo procuro darlles a eses capítulos a estrutura de introdución, nó e desenlace, coma se fosen un conto pechado, e logo, deixar un burato polo que o lector poida pasar dun capítulo ao seguinte". "Chegaron estes meses en que as apertas teñen que darse por whatsapp e os bicos son emoticonos, e pareceume que, xa que eran contos para os amigos e non podías reunirte con eles, era o momento de facelos públicos.". A ambición do escritor tampouco ten a ver con relatar unha trama policial como nas novelas de Caldas -cuxa sombra semella estar presente ao longo de toda a conversa- senón entreter a unha audiencia: a vocación oral destes relatos, o seu parentesco cos contos populares, queda clara para o lector desde o principio. "Si, estes contos están pensados para ser lidos en voz alta", confesa. "De feito resistinme a publicalos durante moitos anos. Xa Vítor Freixanes, cando era director da editorial Galaxia, quería que os dese ao prelo, mais sempre preferín mantelos no terreo da intimidade. Mais chegaron estes meses en que as apertas teñen que darse por whatsapp e os bicos son emoticonos, e pareceume que, xa que eran contos para os amigos e non podías reunirte con eles, era o momento de facelos públicos.". Un libro obxecto Os relatos de Villar veñen acompañados dunhas ilustracións -linogravados- de Carlos Baonza que fan do volume un fermoso libro obxecto. "Quedounos un libro moi bonito", recoñece o novelista, "e estou persuadido de que o mérito é de Carlos, que posúe unha creatividade fóra do común e que é o responsábel de que o libro se transformase neste obxecto tan fermoso. Até o punto de que non sei moi ben se os seus linogravados ilustran os meus contos ou se son os relatos os que subliñan a súa obra. A imaxe ten tanto peso ou máis que o texto". Camba sempre dicía que o común aos galegos eran os contos, as sardiñas e a emigración. O fantástico e o cotián A persoa que se interne na lectura de Algúns contos completos detectará que hai dous tipos de relatos: uns nos que o fantástico se introduce no discurso e outros que están máis apegados ao cotián. Os primeiros achéganse moito a esa tradición popular que mestura o real e o sobrenatural que tan ben aproveitou Cunqueiro. Os segundos relaciónanse máis con ese conto moral que toma os seus argumentos dalgunha anécdota extraída da vida corrente, na liña das columnas de Carlos Casares. "Son dous autores que lin con devoción", di Villar, "e supoño que algún arrecendo sempre queda; mais sobre todo penso nos contos que se escoitan nas casas galegas. Camba sempre dicía que o común aos galegos eran os contos, as sardiñas e a emigración. E o recurso ao sobrenatural, a esa convivencia entre o mundo dos mortos e o dos vivos, é algo que aquí sempre levamos con moita espontaneidade". O mar e a viaxe, como un crisol de camiños, está no centro dos relatos que, en xeral, falan de galegos que por diversas circunstancias acaban nos máis insospeitados recantos do planeta ou de persoas de fóra que terminan na Galiza. "Case todas as histórias están relacionadas por ese fío, e case todas teñen como protagonistas xente común á que lle sucedeu, de maneira azarosa, algún suceso que fixo da súa vida algo singular". Así, as persoas lectoras poderán atopar unha muller checa que acaba bailando nas noites de Fisterra ou unha moza galega que inspira o nacemento do grupo expresionista de Dresde Die Brucke. "Son chiscadelas. A motivación destas historias era puramente lúdica, coma quen lle ofrece a un invitado unha copa de licor café", aventura Villar. "Nelas, a mirada que se deita sobre as personaxes e os sucesos que lles acontecen é moi amábel, moi doce. Mesmo as mortes son mortes sorrintes". Eu sempre escribo sobre a Galiza e o certo é que as imaxes que me veñen á cabeza cando penso no país son ou as dunha mesa chea de viandas ou as do mar O mar como imaxe da Galiza O mar como protagonista vincula as historias de Algúns contos completos co resto da obra de Villar, cuxa última novela, tamén protagonizada por Leo Caldas, levaba por título O último barco. "O mar é o espello que me reflicte a Galiza cando estou fóra", sentencia. "Había dúas cousas consubstanciais que nos unía aos meus compañeiros e a min cando eu estudaba: todos tiñamos alguén da familia na emigración e que todos tiñamos alguén moi próximo traballando no mar, dunha forma ou doutra. E creo que iso é algo que en Vigo é materia común. Eu sempre escribo sobre a Galiza e o certo é que as imaxes que me veñen á cabeza cando penso no país son ou as dunha mesa chea de viandas ou as do mar". Finalmente, falamos sobre Leo Caldas e o escritor confirma as sospeitas: "Temos un traballo en común Caldas e mais eu. Apareceron uns restos cerca de Santa María de Oia e entre os dous estamos tratando de esclarecer as cousas. Non sabemos para cando teremos o caso resolto, porque non temos présa, pero estamos traballando sobre este incidente".