Centenario de 'O último', de Murnau

Tomar como escusa o centenario dun filme antóllase unha boa maneira para descubrir/recuperar filmes esquecidos polo tempo. É se é unha obra mestra como O último de Murnau, pois é case un delito non facelo. Conta a historia dun porteiro en idade de xubilación á fronte do luxoso Hotel Atlantic. É un home entregado ao traballo, cumpridor e boa xente. Porta o uniforme coma se fose un capitán xeneral, pero é pobre de solemnidade e vive nunha barriada coa súa filla, que está a piques de casar. Unha noite chuviosa decide tomar un respiro pero o xerente veo e ao día seguinte xa ten outro porteiro máis novo e forte no seu lugar, degradando o vello porteiro aos baños, e converténdose en mofa de veciñanza e familiares. Pero o que ri o último ri mellor. Extraordinario drama social que mostra unha sociedade en decadencia e que será pasto para o nazismo anos despois. Un filme recuperado e actualizado a 2K-HD, entre 2001 e 2002, nun minucioso proceso liderado por Luciano Berriatúa, historiador de cinema, investigador, restaurador e cineasta. Un dos poucos filmes mudos nos que non hai diálogos transcritos. Murnau opta por usar só textos diexéticos e na explicación previa un epílogo imposto pola produtora no que Murnau e Mayer, o guionista, crean unha cínica farsa de "final feliz" que amosa claramente a súa desconformidade. A traxedia está temperada por grandes doses de humor, transitando entre o grotesco e o burlón, e con momentos de esmendrelle total como a xolda da voda da filla e a posterior resaca de campionato que debe afrontar o bo do porteiro. No epílogo hai tamén un montón de interesantes recursos cómicos implicando o sereno de hotel (Georg John) que bebe claramente de Chaplin e Keaton. Emil Jannings que, cinco anos despois d'O último gañaría dous Óscar na primeira edición do certame, desprega unha interpretación física e xestual impresionante, como só os actores do cinema mudo eran capaces de facer. Con razón non foron necesarios os textos de diálogos. Non fan falla para entender o filme. A primeira "dolly" foi creada aquí co gallo de se poder achegar ao rostro de Jannings. Tamén conta con curiosos efectos visuais e superposicións para as escenas oníricas onde Murnau se reserva para plasmar con poderío a técnica de xogo de luces, sombras e perspectivas tan característicos do expresionismo alemán. Concretamente hai unha escena na que semella caer un edificio enriba do protagonista que ben podería ter firmado Christopher Nolan, de nacer a finais do século XIX.