Construír nas nosas Rías?

É evidente que non está a ser así no progresivo traslado da maior parte da poboación do interior, sobre todo rural, ao litoral urbano. O acelerado proceso de éxodo interior pode parecer sobrevido e desordenado, con todo, en 1968, Fernández-Albalat xa expuxera a nova rexión do golfo Ártabro, entre A Laracha e Valdoviño. É a “Cidade das Rías”, brillante nome para aquela estrutura urbana evolutiva proposta, baseado nas proxeccións da poboación e onde a topografía era o soporte principal para un crecemento híbrido campo-cidade. O “Cidade das Rías”, xa anunciaba o que hoxe ese mesmo nome denuncia; é a cidade a que pertence ás rías e non ao revés, como ansían algúns. A ría é unha cunca habitada tamén, onde vemos como se amorean construcións nas zonas preto do mar, sexan naturais, portos ou sucesivos recheos, pantallas de edificacións unhas enriba das outras na procura “da vista”. Xa cando a ladeira se empeza a inclinar, o desprezo á topografía faise máis evidente e é maior en proporción ao tamaño da monstruosidade planificada, proxectada, construída e mercada atendendo os seus diferentes e satisfeitos responsábeis. Porén, a finais dos 60 atopamos un adecuado respecto en dous proxectos de vivenda colectiva para terreos en pendente, con boa orientación e onde a solución é un lóxico escalonado. Situados no lado alto da estrada, o que permite ver a ría ao que vive e ao que camiña ou circula, cousa hoxe case imposíbel. As dúas propostas son xeneralizábeis e extensíbeis; pensadas unitariamente por adición de partes. A xeometría do soar é indiferente e non condiciona o resultado. En Sada, un enxame de 50 vivendas superpostas á ladeira para xente do mar. Unha maia cavernosa sobre piares que potencian as relacións espaciais e funcionais: rúas semi cubertas peonís, pequenas prazas, patios e entradas independentes propiciando comunidade. Sinxela construción, económica de prezo e de extraordinario valor. Podemos imaxinar a don Andrés con só 40 anos, entre libros de Le Corbusier e os metabolistas do Plan Tokyo 60. Unha primeira semente de “Cidade das Rías”? No de Santander, un arquitecto nada obediente pretende convencer o cliente primeiro e o Concello despois de que no canto dun palacete máis sobre a lomba poderían facerse desaparecer 14 vivendas ao enterralas e reconstruír de novo a ladeira con terrazas vexetais. Son vivendas de gran complexidade espacial, tamén escalonadas interiormente e con patios luminosos onde poder plantar. O custo do desmonte necesario veríase compensado polo aforro de enerxía dos muros en contacto co terreo e das terrazas útiles “de despegue”. Un visionario don Alejandro da Sota pero “non o quixeron ver así”. Ambas son exemplares por radicais. Son quen de facer concreto, ideas dun alto nivel de abstracción. Coidemos daquelas ideas para poder continuar e redirixir a construción das nosas rías marabillados por ambas as dúas.