O aire de cada patio

Non todo o mundo sabe o que supón vivir cara un patio de mazá. A vivenda “toda exterior” estará sobrevalorada, se esta dá a unha rúa estreita e ruidosa. Para estas vivendas, o que as mellora e fai respirar é que parte delas se envorquen a un patio amplo e asollado. Se ademais, este espazo é animado por usos, mesmo colectivos, plantacións e accesos desde a rúa, estaremos a vivir fronte a un dos espazos máis extraordinarios da cidade. O aire compartido do patio íllanos da rúa pero xúntanos estreitamente a outras vivendas. Nesta parte oculta que non se ve desde a rúa, e precisamente por iso, acontecen as cousas máis naturais e inesperadas. O fondo compóñeno as súas fachadas ou “traseiras”, que son moitas veces mellores que as “dianteiras”, por ser neutras, útiles ou necesarias e sen tanta pretensión promotora. A nosa actitude ata pode variar pois os ollos que nos ven cambian e mesmo ser un cara á rúa e outra cara ao patio. Onde se é máis un? O bo patio veciñal non aparece só, é un traballo colectivo sometido ao urbanismo, parcelas e propietarios. Prodúcese grazas á planificación que propón en primeiro termo reducir o fondo edificable en baixas e altas, a necesaria aliñación das traseiras e ao posible acordo entre propiedades para facelo accesible, con usos colectivos e mesmo xardíns. Pero axustándose ao plan, á máxima rendibilidade e ao mínimo mantemento, o patio producido é polo xeral o conxunto inerte das cubertas non transitables dos baixos. Desolador. A situación actual é que os patios ademais van recollendo todo tipo de tentacións. Outros patios, os menos, están sen edificar e supoñen a grande oportunidade. Dos primeiros, máis aló da legalidade ou non das actuacións, ou onde o plan urbano non chegue, queda un traballo inicial de desocupación e limpeza para poder analizar as posibilidades de accesibilidade desde a rúa ou vertical en ascensor, usos como pequenos equipamentos de barrio, plantacións en función do espazo dispoñible e o tipo de chan, etc. O patio desexable debe ser algo máis que unha praza privada, como facer máis colectivo o privado? Unha praza é tamén un patio aberto ás rúas que convoca, hai patios mellores que algunha praza, que pode ter un patio que non unha praza? En xeral é esencial respectar o baleiro, como nos claustros dos mosteiros, “paradiso in terra”, onde a arquitectura se mira a si mesma a través dese baleiro cultivado. Este espazo entre os edificios é mellor canto menos acumule eses volumes privados que se perdoan ao veciño para así poder cometer a mesma trangallada. O patio non pode ser un rocho comunal, necesita usos colectivos e non anexións particulares. Se todos os patios teñen un máximo edificable, cal e como sería? En función de que obxectivos? É compatible a rendibilidade coa mellora urbana destes interiores? O volume de aire do interior da mazá debe ser sagrado, valorado por riba de cada parcela e salvagardado pola urbanidade persoal onde o planeamento non poida ou deba chegar. En cada interior de mazá a ética da xenerosidade conta; "lo que das, te lo das; lo que no das, te lo quitas".