Acougo en terra hostil

Dúas son éxitos históricos: a maxestosa cúpula enleada na coruñesa da Fariña e o ceo entretecido da alameda de Celanova. E outros dous acertos recentes: a ferradura con lucernario sobre contención na ferrolá de Santo Amaro e o verxel sobre sala hipóstila na pontevedresa de Galiza. Todas elas son conxuntos autónomos con arboredo de calidade e seleccionados segundo a súa morfoloxía. A diferenza das coñecidas aliñacións nas impermeábeis urbanizacións habituais, estas son xeometrías ordenadas en función do espazo que pretenden configurar e previstas con amplitude aérea suficiente para o crecemento das copas e preparado do subsolo para as súas raíces. Son extensas coberturas vizosas conseguidas a través das plantacións adecuadas, pois é a cantidade de follas —superficie foliar— e non a cantidade de troncos —dato tranquilizador para os cocientes do planeamento— a encargada de multiplicar o ar, a sombra ou os paxaros. Estes oasis encarnan o éxito da paciencia. Consérvanse grazas aos sucesivos coidados ou noutros casos, é o paradoxal esquecemento o que lles permitiu desenvolverse e ofrecernos estes espazos pracenteiros. Estas árbores envellecen connosco e permítennos sentir as estacións. E mentres o resto dos elementos urbanos se deterioran ou substitúen, ano tras ano cada plantación non deixa de mellorar. Xogan un papel moi distinto que as plantacións lineais proxectadas desde os simplificadores “plans de mobilidade” cos seus ópticos “corredores verdes”, non descartábeis pero decotío convertidos en medianas, onde non se está, e completados por algunha folclórica glorieta. Por outra banda e ante o ruidoso e irrespirábel ambiente xeral, habería que esixir á súa vez un “plan de estancialidade urbano”, onde pezas con características semellantes ás apuntadas servisen de remanso onde ler, bicarse, falar ou declararse. Cada árbore urbana é un ser vivo fráxil nunha contorna antinatural e hostil, un milagre de supervivencia ante as insensíbeis construtoras ou concesionarias diversas, as podas salvaxes municipais como antesala da talla, os envelenamentos provocados polos residentes, os ocorrentes aparcadoiros soterrados, as expansivas terrazas hosteleiras ou a mala planificación do subsolo. Do mesmo xeito que estes modelos, poderiamos seleccionar xa os lugares ideais e chans privilexiados para unha nova arquitectura viva. Plantada antes de urbanizar ou edificar e que, como ás históricas alamedas e traídas desde viveiros municipais por concibir, poderían ir crecendo antes de futuros desenvolvementos residenciais, industriais ou incorporacións portuarias. Auténticos patrimonios desde o seu nacemento, monumentos en transformación que empezariamos a gozar nós e xa no seu esplendor, vindeiras xeracións. Un mínimo legado onde poder recoñecer a nosa determinación actual a pesar de tanta présa e tanto ruído.