Telleiras na Arousa sur

Na banda sur da ría de Arousa, e ao sur das desembocaduras dos ríos Ulla e Umia, atópanse grandes depósitos de arxila que foron explotados desde tempos antigos até case a actualidade, e esta actividade tivo un grande interese na etapa pre-industrial, a de transición entre a elaboración artesanal e a instalación das grandes industrias de elaboración de materiais de construción que usaban o barro como materia prima. Foi unha época na que nestas dúas zonas –ao sur do Ulla, nos concellos de Valga e Catoira, e ao sur do Umia, nos concellos de Cambados, Meaño, Sanxenxo e O Grove- desenvolvían a súa actividade unhas 50 telleiras, instalacións de traballo artesanal nas que as cuadrillas de traballadores, da contorna e do Baixo Miño, na tempada de verán (pola necesidade de poderen contar co tempo seco e solleiro preciso para poderen secar os materiais antes de sometelos á cocedura), facían co barro tellas, tixolos de diferentes formas e con distintas aplicacións, baldosas e outros elementos (pezas para a ventilación dos hórreos). As instalacións, ao ser de uso temporal, estaban armadas con materiais precarios que se deterioraban facilmente polo que apenas quedan restos, a non ser o forno, que era sempre unha construción sólida e adoita ser a parte que se conserva. Por coñecelas podemos visitar os sitios nos que se asentaban (sempre á beira do mar, que lles servía para facilitar a achega de materiais e a saída dos produtos por transporte marítimo), algúns restos postos en valor ou “rehabilitados”, e/ou por gozar das paisaxes, das camiñadas e doutros elementos e valores da contorna. As de Catoira e Valga, que se atopan moi próximas entre si, aséntanse no esteiro do Ulla e podemos chegar a elas por unha ruta que sae de perto das Torres de Catoira. As do Salnés atópanse moi espalladas ao longo do litoral do seo do Umia (espazo natural protexido como LIC, ZEC, ZEPA e Humidal Ramsar), e como o traxecto é longo temos que facelo en coche con desvíos e camiñadas desde a estrada que vai de Cambados a O Grove. Desde Cambados, en Castrelo, desviándonos ao Facho onde hai dúas rehabilitadas pero pouco coidadas. En Dena, á saída da localidade, na rotonda, imos á dereita até a zona de lecer que hai na desembocadura do río da Chanca, desde alí cruzamos a ponte e pola beira do mar temos, a 700 m, a telleira de Seixiños, a última que funcionou. De volta a onde deixamos o coche imos agora pola beira do mar á esquerda e, a 500 m, temos o centro de interpretación, fechado, ao pé do que hai o forno de telleira máis grande da zona. A do Grove atópase despois de pasar o istmo da Lanzada sinalizada cun indicador á dereita dunha rotonda.