Ruta dos Chozos da Airoa (O Suído)

Desta vez, achegámonos á Airoa (Fornelos de Montes), no Suído, para facer a Ruta dos Chozos, unha camiñada de interese natural, paisaxístico e etnográfico, na que ao longo do percorrido, perfectamente sinalizado, imos coñecendo os puntos de interese e descubrindo, ademais, coa entrada da primavera, o rexurdir das plantas. Seguindo o itinerario marcado, saímos da área de lecer da Airoa, que se atopa un pouco adiante da localidade, sinalizada na estrada e con amplo aparcadoiro, para enfrontarnos a varias horas de camiñada e, ao pouco, xa atopamos unha fermosa fervenza, de ampla fronte e boa altura, pola que se descolga a Barranqueira da Fonte Uceira, a fervenza dos Casariños; o camiño achéganos a ela e un desvío, con forte desnivel, permite ir ao seu pé. Volvemos ao camiño principal e máis adiante cruzamos a Barranqueira, por un pasal, para chegar á cancela, que temos que abrir e pechar, pola que pasamos ao conxunto dos chozos dos Casariños, dos que só quedan restos. Desde aquí, temos un longo tramo de subida suave até acadar o desvío ao sesteiro da Airoa, desde o que se abranguen unhas fermosas panorámicas de todo o val e os cumes que o rodean. Baixamos logo ao prado do Porto, onde veremos o porto, un espazo acondicionado para que o gando e os carros puidesen cruzar a auga, e cruzaremos o río pola ponte para continuar. Logo, volvemos cruzar outro río, agora por un pasal, e ao pouco temos o desvío á Pedra de Abalar, unha pedra en equilibrio das que hai varias polos arredores. Volta ao camiño e cun curto tramo de subida chegamos ao Coto dos Ladróns, o punto máis alto do percorrido, onde poderemos ver os restos dun abrigo e deixarnos impresionar polo tamaño das pedras do lugar e as súas lendas. Volvemos polo camiño da ida ata o prado do Porto para cruzalo e ir ver no outro lado, entre as pedras do monte e o río, outro importante grupo de chozos, o que nos dará unha idea da importancia da gandaría na zona. Volvemos ao prado, cruzamos de volta a ponte e collemos o desvío á dereita para seguir polo val do río Valdome que vemos, desde o alto, como se encaixa e baixa formando rápidos e pequenas fervenzas en todo o traxecto. Este tramo comeza en subida para ser logo de descenso, cunha parte final que pon a proba os xeonllos. Case abaixo vemos a fervenza de Cotogrande, e seguimos baixando ata chegar á ponte da Estalga, que nos permite cruzar a Barranqueira da Fonte Uceira, ao pé da Airoa. Desde aquí volvemos subir, primeiro á localidade e logo ao miradoiro da Laxe, desde onde hai unha fermosa panorámica da Laxe e a súa contorna, e seguimos a subir ata preto do miradoiro da fervenza de Casariños onde imos á dereita para volver ao punto de inicio.