Pitões das Júnias

Pitões das Júnias é unha fregresía portuguesa do concello de Montealegre que se atopa ao pé da serra do Xurés/Gerês e dentro da Reserva da Biosfera Transfronteiriza que a abrangue, xunto con outras áreas da súa contorna consideradas de interese pola Unesco "pola variedade dos seus ecosistemas de bosque e turbeira, así como polo considerable número de especies endémicas nunha zona de confluencia dos climas oceánico e mediterráneo". É unha das portas de acceso aos picos da parte leste da serra, dos que ofrece unhas fermosas panorámicas. Fai fronteira co concello de Muíños, desde onde podemos acceder -pasando pola presa ou cruzando o encoro do río Salas- por Requiás e Guntumil, (tamén se pode vir desde Calvos de Randín, indo por Randín a Tourém) para logo subir a serra do Pisco, acadar a fronteira na Portela dos Pitões, e seguir a estrada que baixa á localidade. Na contorna de Pitões das Júnias podemos facer un percorrido circular duns 5 quilómetros, do que unha gran parte pode ser en coche, a non ser os desvíos ao mosteiro (uns 700 m ida e volta) e ao miradoiro da fervenza (outros 700 m, dos que máis da metade se fan por unha pasarela e longas escadas de madeira para salvar con máis comodidade o forte desnivel). Mais no achegamento a Pitões xa podemos gozar desde a estrada, na que é obrigada unha parada, das fermosas panorámicas dos cumes descarnados, verdadeiras moles de pedras encasteladas, das Gralleiras, Brazalite, o coto da Fontefría… que son puntos sobresalientes do leste da Serra do Xurés. Xa na localidade podemos ver as construcións propias da zona, exemplos da sólida arquitectura tradicional da montaña, entre as que podemos apreciar numerosas casas con escaleira exterior, para irmos logo, seguindo os indicadores, ver os restos do mosteiro de Santa María, declarado Monumento Nacional, construído na primeira metade do século XII. Ao seu pé pasa o rego do Campesinho, o mesmo que, un pouco máis adiante, cae ao fondo do val por unha fervenza duns 40 metros de altura, fervenza que se pode ver, despois de volver ao camiño principal, seguindo os indicadores do miradoiro (tamén se pode baixar ao pé da fervenza por un carreiro con bastante pendente que sae ao pé do miradoiro). Xa de volta desde perto da localidade, vemos ao outro lado do val os saltos do Rego das Pereiras, que nace aos pés do Coto da Fontefría, o cume máis alto da serra do Xurés/Gerês na contorna. En facer o percorrido a pé podemos tardar un par de horas, que podemos alongar un anaco achegándonos á área de lecer na que está encorado o rego de Pitões, aínda que no verán apenas leva auga, máis o que demoremos nas paradas para gozar dos detalles.