A economía galega en 2022

A pasada semana presentouse en Santiago de Compostela o informe sobre a economía galega que o Instituto Universitario de Estudos e Desenvolvemento de Galicia (Idega) da USC leva realizando dende o ano 1986. Trátase dun documento cun longo percorrido, no que os principais expertos do país nos diferentes sectores e ámbitos da economía galega fan unha avaliación da dinámica ao longo do ano precedente. Este informe goza dun gran prestixio, non só pola calidade e rigorosidade científica, senón tamén por ser un informe independente. A evolución da economía galega no pasado ano veu condicionada, como non podería ser doutro xeito, polo contexto macroeconómico mundial e nacional. A recuperación da pospandemia viuse truncada pola invasión rusa da Ucraína, co posterior incremento nos prezos enerxéticos, materias primas e alimentos, que aceleraron aínda máis a taxa de inflación, que xa viña aumentando dende anos anteriores debido ao pulo da demanda agregada e aos problemas de colos de botella nas cadeas de distribución de determinados compoñentes industriais. Este aumento nos prezos impactou de xeito directo sobre os custos de produción en moitos sectores (industria, agrario, pesqueiro, servizos...), limitando a capacidade para competir nos mercados. Algúns destes sectores foron capaces de aumentar a súa produción (sector agrario, construción, servizos, turismo) pero outros, como a industria sufriron unha caída na produción, neste caso particular debido tanto ao retroceso do sector manufactureiro como a do enerxético. Neste contexto de aumento xeneralizado dos prezos, o Banco Central Europeo mudou a política monetaria, aprobando subas consecutivas dos tipos de xuro ata o 4,25% (esta última suba aprobada na semana pasada). O impacto sobre os custos de financiamento do sector privado non se están facendo esperar, con fortes subas do Euribor, que están a restrinxir a capacidade de gasto das familias endebedadas por hipotecas e a das empresas que se financian nos mercados de capitais. A caída na demanda agregada previsiblemente verase agravada nos vindeiros meses. O mercado de traballo, non obstante, tivo un comportamento moi favorable ao longo do ano. Un dos feitos máis salientables é a recuperación dos niveis de ocupación previos á pandemia, aínda que queda moito treito para que o emprego se sitúe nos máximos de 2008 (segundo a EPA, a ocupación en 2022 era un 8% inferior á de 2008). Ademais, dos case 30.000 ocupados máis, arredor de 83% foron mulleres, o que indica unha dinámica moi favorable para este segmento do mercado de traballo. Outros trazos característicos da evolución do mercado de traballo foron a redución no volume de autónomos, o aumento do traballo a tempo parcial ou o aumento da ocupación no sector servizos e as reducións na industria e agricultura. O principal reto que terá que enfrontar a economía galega e o envellecemento da poboación ocupada Temporalidade Con todo, o feito máis salientable da evolución do mercado de traballo en 2022 foi a forte caída da taxa de temporalidade. Dende a introdución desta modalidade de contratación na lexislación laboral en 1985, a economía española liderou as clasificacións internacionais en canto a temporalidade, o que lastrou en boa parte a capacidade de crecemento, xa que este tipo de contratación impide un avance na produtividade, elemento esencial para poder xerar capacidade de crecemento e aumentos salariais. A reforma laboral aprobada en 2021 limitou de xeito notable o uso deste contrato, dándolle prioridade á contratación indefinida. Os resultados fixéronse patentes case de inmediato, cun forte aumento desta última (9,7%) e unha aínda máis intensa caída da contratación temporal (-18,8%). Como consecuencia, a taxa de temporalidade reduciuse ata o 16%, nivel que non se acadara dende 1987. Non obstante, existe un pequeno matiz. Esta redución concéntrase no sector privado, mentres que a temporalidade no sector público (ao igual que acontece no conxunto nacional) medrou ata acadar un 29,7%, é dicir 1,8 veces a taxa de temporalidade privada. Este é un aspecto que non pode ser aceptado. As administracións públicas deberían ser as primeiras en cumprir coas obrigas, e neste sentido, é certo que se están aplicando procesos de estabilización de traballadores con contratos interinos cara modalidades permanentes, pero os datos indican que aínda queda moito por facer neste sentido. Por outra banda, o envellecemento da poboación ocupada é o principal reto ao que se terá que enfrontar a economía galega nos vindeiros anos. Serán moitos os que pasen á inactividade vía xubilacións, o que esixirá a súa remuda con man de obra de similar nivel de cualificación (presión sobre o sistema educativo) e tensionará aínda máis o sistema público de pensións, que en Galicia experimentou un déficit de máis de 3.000 millóns de euros no pasado ano.