Médicos denuncian os riscos da atención sanitaria non presencial

"Para os profesionais da sanidade supón unha grande incerteza ter que tomar decisións sen poder consultar de modo presencial o doente”, sinala a Nós Diario Pablo Vaamonde, médico do centro de saúde de Labañou, na Coruña. “Este modelo xera maior dificultade asistencial, aumenta moito as posibilidades de erro e impide facer un estudo preciso da situación do doente”, continúa Vaamonde, quen lembra que “a situación vólvese máis complicada cando falla algún compañeiro e temos que facernos cargo dos seus doentes, para nós absolutamente descoñecidos e aos que non lle temos feito o seguinte dos asociados ás nosas tarxetas”. Vaamonde considera que “hai algunhas tarefas en Atención Primaria que se poden atender por telefono. Por exemplo, cubrir un parte de baixa ou elaborar receitas de medicamentos, mais unha barriga non se pode palpar de modo non presencial. Para detectar unha apendicite hai que tocar a barriga e o mesmo acontece con outras doenzas”. No mesmo sentido, Vaamonde analiza con preocupación a situación das “persoas maiores con problemas cognitivos ou con trastornos psicolóxicos pero tamén dos doentes crónicos que durante moito tempo careceron da atención debida”. "Todos coñecemos casos de persoas que non foron atendidas a tempo" “Todos coñecemos casos de persoas que non foron atendidas a tempo e remataron con problemas de saúde serios, porque o coronavirus non significa que outras enfermidades non sigan aparecendo”, sinala a Nós Diario Manuel Martín, médico do centro de saúde de Seixo, en Marín, e portavoz de SOS Sanidade, quen denuncia que “se está primando a consulta telefónica e isto é un problema, porque a Atención Primaria é a porta de entrada ao sistema de saúde e onde se valoran as primeiras decisións e estas, se non se toman a tempo ou se non son correctas, os riscos para o doente aumentan de forma proporcional”. Martín define como “unha política equivocada a de promover a consulta telefónica”. “Eu teño consulta telefónica desde hai 15 anos pero non pode ser a consulta básica en Atención Primaria porque se perde a continuidade e o contacto co doente, que é unha cuestión fundamental. Sendo o obxectivo da atención primaria a prevención e a promoción da saúde, esta ten que basearse na relación, na conversa e no contacto directo co doente”, destaca Martín. Ao tempo, critica que “unha parte importante da sanidade está fechada á poboación polas dificultades no acceso telefónico, ao non coller moitas veces o teléfono nos centros de saúde e, noutros casos, por tardar en contestar até semanas ás solicitudes”. “A atención dos doentes non se pode basear en consultas telefónicas ou telemáticas porque se perde a eficacia”, sinala a Nós Diario Xosé María Dios, médico de familia no concello de Outes e secretario da Asociación Galega en Defensa da Sanidade Pública, quen considera que “unha consulta telefónica non pode ser prioritaria senón complementaria” e observa con preocupación “a tentativa de que todo pase polo teléfono”. Ademais, lembra as dificultades das persoas maiores para acceder ás novas tecnolóxicas e mesmo a falta de habilidades como consecuencia da idade para o emprego de medios telefónicos, o que “pode provocar que queden directamente moitos deles sen atención sanitaria”. Aumento da mortalidade por falla de prevención Xosé María Dios amósase convencido de que “o día que se faga un estudo doutras mortalidades por causas diferentes ao coronavirus durante a pandemia vai ficar claro que a mortalidade é moito maior da prevista”. Na mesma liña, alerta “pola falla de control médico do aumento da comorbilidade”, termo empregado para describir dous ou máis trastornos ou enfermidades que ocorren nunha mesma persoa. No mesmo sentido, advirte que “está aumentando a mortalidade porque non hai a prevención que se daba noutros momentos”. “Hai patoloxías graves que se deixaron de atender como consecuencia da pandemia e estanse vendo patoloxías doutros factores de risco maiores que o coronavirus”, afirma Dios, quen vincula esta situación a “que non se pode facer prevención porque a xente non pode acudir aos centros de saúde. Asemade, indica que “hai especialidades hospitalarias como cardioloxía, reumoloxía ou neuroloxía para a que non podemos solicitar cita presencial e obrígasenos a enviar os usuarios ás urxencias hospitalarias, co que significa de retraso para a atención e revisión destes doentes”. A situación está provocando atrasos na totalidade dos diagnósticos, mesmo naquelas patoloxías máis sensíbeis. Así, por exemplo, a Sociedade Española de Oncoloxía Médica vén denunciando nos últimos meses importantes retrasos na detención e nos tratamentos do cancro, sinalando que 36,5% dos tratamentos oncolóxicos se teñen interrompido no Estado ao longo de 2020. Na mesma liña, a asociación profesional destaca que durante “os diversos picos da pandemia ao longo de 2020, os centros de oncoloxía diminuíron a súa actividade en 60,9%, o que se traduciu nun retraso das cirurxías en 44%, da quimioterapia en 25% e da radioterapia en 17%. Foto: Manuel Martín, médico e voceiro de SOS Sanidade. (Foto: Nós Diario) Manuel Martín, voceiro da plataforma SOS Sanidade Pública: "A sanidade pública está en perigo" O 21 de abril SOS Sanidade ten convocado protestas en diversas localidades galegas, cales son os obxectivos destas mobilizacións? Os obxectivos podemos resumilos en cinco demandas. En primeiro lugar, normalizar a situación dos centros de saúde e recuperar a atención presencial. En segundo lugar, pór en marcha un plan urxente para reducir as listas de agarda que medraron de forma importante ao longo da pandemia. En terceiro, aumentar os cadros de persoal do Servizo Galego de Saúde, mellorando as condicións laborais dos seus traballadores sometidos a un proceso de precarización desde hfai anos. En cuarto lugar, garantir á poboación o dereito á vacinación en condicións de seguridade e dignidade. E en último termo, rexeitar a modificación da lexislación sanitaria galega porque significa un ataque sen precedentes aos dereitos civís. En definitiva, hai que recuperar o sistema de saúde público. Polo que acaba de comentar, unha das reivindicacións que está enriba da mesa é a mellora da situación da Atención Primaria, neste ámbito que considera actualmente como o máis prioritario? O máis prioritario é rematar coas dificultades no acceso á asistencia sanitaria como consecuencia das restricións na entrada aos centros de saúde. E para iso é necesario contar con máis persoal. Ao tempo, é urxente a recuperación da atención presencial, xa que a asistencia telefónica ou telemática so pode ser complementaria para temas burocráticos pero non pode substituír a atención na consulta. Demandan, tamén, a progresiva recuperación da atención presencial nos centros de saúde, porén a Xunta da Galiza ten expresado a súa intención de manter máis alá da pandemia o actual modelo de consultas non presenciais, a que cree que responde esa decisión do Goberno galego? As razóns da Xunta da Galiza para apostar pola atención non presencial son de dúas ordes. Por unha banda, pretende manter e incrementar os recortes en materia sanitaria e reducir os cadros de persoal do sistema. Por outro lado, existen razóns de orde económica e de relacións cruzadas do Goberno galego con empresas do sector tecnolóxico. Neste sentido, a Administración ten sinalado a súa intención de ligar por vía telemática domicilios, centros de saúde e hospitais malia os problemas de orde económico da decisión. Con isto non só xerarían grandes posibilidades de negocios para as tecnolóxicas senón que provocarían un cambio no modelo sanitario, que levaría a aquelas persoas que precisen de atención presencial a acudir á sanidade privada. O presidente Núñez Feixoo recoñecía a pasada quinta feira, após o Consello da Xunta, un aumento das listas de agarda na atención hospitalaria, cal é hoxe o alcance real do problema? Non sabemos moi ben até onde chegan as listas de agarda pola falla de transparencia na información da Xunta da Galiza. Porén, é evidente que son moitas as consultas, probas diagnósticas e cirurxías suspendidas nos últimos tempos e tamén a utilización que fai o Goberno da situación para derivar doentes á sanidade privada. Asistimos a unha privatización encuberta do sistema sanitario coa integración na rede pública de hospitais propiedade de grandes fondos de investimento e multinacionais. A nova Lei da saúde da Galiza vai estar presente nas mobilizacións do 21 de abril, que cambios reclaman na mesma desde SOS Sanidade? Hai que reverter os cambios lexislativos aprobados pola Xunta da Galiza coa nova norma sanitaria que quere normalizar a excepcionalidade e introduce recortes moi duros no ámbito dos dereitos civís.