A aposta orzamentaria da Xunta pola Atención Primaria fica en mínimos

A Estatística do Gasto Sanitario elaborada polo Ministerio de Sanidade en base á liquidación orzamentaria de 2018, a última dispoñíbel, ofrece unha foto fixa do compromiso das Administracións públicas en materia de saúde. A este respecto, a parte dedicada ao diñeiro destinado á Atención Primaria “recolle a actividade asistencial realizada por médicos de familia, pediatras, enfermeiras e demais persoal sanitario e non sanitario encamiñada a conseguir o mantemento e mellora da saúde no primeiro nivel de asistencia sanitaria, tanto en centros de saúde como en calquera tipo de consultorios urbanos ou rurais ou nas casas dos doentes”. O Ministerio de Sanidade indica no seu informe que entende por gasto sanitario en Atención Primaria os servizos prestados cos medios propios nos centros non hospitalarios, a “administración de tratamentos, curas e cirurxía menor”, “os gastos das estruturas de xestión necesarias para o desenvolvemento da propia actividade asistencial” e “os gastos efectuados en actividades propias de Atención Primaria prestadas con recursos patrimoniais alleos a aquela entidade que financia a asistencia (concertos). Tales concertos poden estar subscritos con profesionais, institucións ou empresas que sexan de titularidade pública ou privada”. Galiza destina á Atención Primaria 182,3 euros por habitante. Segundo os datos fornecidos polo Ministerio de Sanidade, só inviste menos Madrid, con 147,97 euros, e as Illes Balears, con 178,38 euros. Así, o gasto neste servizo do Goberno galego é 79,4 euros por habitante inferior ao de Estremadura; 73,3 euros por habitante inferior ao de Castela-A Mancha e 61,6 euros por habitante inferior ao de Nafarroa. Ao tempo, outros territorios cunha poboación menos avellentada que a galega superan o investimento por habitante do país, chegando no caso de Andalucía a 220,74 euros por habitante ou no País Valenciá a 196,46 euros por habitante. O orzamento da atención primaria Os orzamentos galegos de 2018 dedicaron 454,4 millóns de euros á Atención Primaria. A contía representa o 11,29% do diñeiro destinado nas contas públicas ao mantemento do servizo sanitario. A porcentaxe significa un investimento tres puntos inferior á medida estatal, situada en 14,2%, e fica lonxe daqueles territorios cun gasto sanitario máis elevado. Esta cifra en Andalucía chega ao 17,45% do gasto sanitario total, en Castela-A Mancha ao 16,96%, en Estremadura o 15,75% e en Castela e León ao 15,25%. Só Madrid, con 11,48% do investimento sanitario total destinado á Atención Primaria, e as Illes Balears, con 11,90%, presentan un gasto inferior ao galego. Os orzamentos de 2018 dedicaron 11,29% do gasto sanitario á Atención Primaria O envellecemento da poboación agrava a situación. Mentres o índice de envellecemento sitúase na Galiza en 202%, o cal representa 202 persoas maiores de 64 anos por cada 110 menores de 16; no Estado español sitúase en 125,79%, en Madrid no 110,85% e nas Illes Balears no 102,20%. A este respecto, certifícase un aumento na demanda dos servizos da Atención Primaria en función do incremento da idade da poboación e estabelécese unha correspondencia clara entre unha e outra variábel. Os investigadores da Universitat Pompeu Fabra Jaume Puig-Junoy e Ruth Puig Peiró teñen sinalado para o conxunto do Estado español con respecto á relación existente entre as visitas aos centros de saúde e a idade dos individuos, que hai dous colectivos que realizan un consumo de Atención Primaria que supera en 50% a media. “Por unha banda, a poboación de entre 0 e 4 anos e, doutra banda, as persoas de máis de 65 anos de idade. En calquera caso, comparada coas diferenzas detectadas para a atención hospitalaria e farmacéutica, a relación entre idade e consumo de atención primaria resulta moi acusada”, afirman. 17 centros de primaria por cada 100.000 habitantes A realidade xeográfica da Galiza require dunha rede centros de Atención Primaria e dun número de facultativos axeitados á dispersión territorial. A este respecto, Galiza dispón de 465 unidades de Atención Primaria para prestar o servizo, 398 centros de saúde e 67 consultorios, o que representa 17,2 centros de Primaria por cada 100.000 habitantes, unha porcentaxe cinco puntos por baixo da media estatal e menos do dobre que áreas como Cantabria ou Nafarroa. Neste sentido, o médico de Atención Primaria e voceiro de SOS Sanidade, Manuel Martín, considera que “o número de sanitarios en Atención Primaria é claramente insuficiente por contar cunha poboación moi envellecida e dispersa”. “A falla de persoal é escandalosa. O Plan de mellora para a Atención Primaria estabelecía en 2007 a necesidade de 350 médicos máis, pero desde aquela fóronse producindo moitas vacantes que quedaron sen cubrir polas limitacións á contratación impostas pola taxa de reposición”, sinala Martín en declaracións a Nós Diario. A mesma opinión partilla o médico do centro de saúde de Outes Xosé María Dios, quen afirma a Nós Diario que “en Atención Primaria hai aproximadamente 1.000 prazas vacantes de médicos sen cubrir. As Ofertas Públicas de Emprego da Xunta da Galiza son absolutamente insuficientes xa que recollen para as anualidades de 2019, 2020 e 2021 un número de postos que non dá para atender as necesidades da área sanitaria de Vigo”. O envellecemento e a dispersión determinan máis esixencias asistenciais A cobertura dos seguros médicos privados é outro factor diferencial da Galiza con Madrid e as Illes Balears. Así, na Galiza 16,3% da poboación é titular dun seguro privado, fronte a 29,5% da balear e 36,7% da madrileña, factor que reduce as necesidades do investimento público. Neste sentido, o barómetro de 2020 do Ministerio de Sanidade explica como a cidadanía galega opta polo sistema de saúde público nunha porcentaxe de 75,96%, mentres o 41,82% da poboación do Estado aposta polo modelo privado, encabezando os residentes en Madrid as preferencias por este sistema, até o punto de que 24,5% do total das persoas con seguro médico do Estado son madrileños. Unhas sancións inaceptábeis A Plataforma SOS Sanidade Pública reaccionou ao obxectivo da Consellaría de Sanidade recollido nos Acordos de Xestión en que se fixa que cando menos o 60% das consultas dos centros de saúde sexan presenciais. Tamén se marca a finalidade de catro días de demora máxima para unha cita. Do seu cumprimento depende o cobro do complemento de produtividade variábel das médicas e médicos, que adoita percibirse de maneira xeneralizada. Diante da nova instrución, a plataforma considera “inxustificábel e inaceptábel” o que considera unha “resposta” da Xunta da Galiza ás “mobilizacións realizadas en toda a Galiza nas que esixiamos a volta á normalidade da Atención Primaria”. Carga contra as “medidas sancionadoras” para “aquel persoal que non alcance estes obxectivos”. “A situación é consecuencia da falta de persoal sanitario e administrativo, da insuficiencia de liñas telefónicas, dos recortes en persoal e infraestruturas, da falta de espazos e locais e sobre todo dunha desastrosa xestión dos centros de saúde a cargo de persoas que ocupan os seus postos por afinidade política ao PP”, denunciou a plataforma nunha nota de prensa na que acusa a Xunta de “pretender culpabilizar desta situación o persoal de Atención Primaria”. Responsabiliza o Goberno galego de “enfrontar o persoal dos centros coa poboación”, de “desanimar os traballadores”, de “obrigar a cidadanía a contratar seguros privados para recibir unha asistencia que lles negan nuns centros semifechados e depauperados”. SOS Sanidade Pública identifica como un dos obxectivos do Goberno galego “desmantelar o actual modelo de Atención Primaria e fechar centros e consultas, para concentrar os recursos sanitarios en hospitais e centros privados concertados”.