Caen os salarios 4,3% en 2020: A desigualdade social manda na Galiza da pandemia

A caída das retribucións salariais tense situado en máximos en 2020. Segundo un estudo que vén de facer público o Instituto Galego de Estatística (IGE), os salarios téñense reducido na Galiza no pasado exercicio en 4,3%, rexistrando unha baixada só superada en toda a serie histórica en 2012, cando asinan unha contracción de 6,5%. Neste sentido, as cifras do ano da pandemia veñen pór remate a catro ano de alzas consecutivas dos salarios, tras unha desvalorización do seu valor de 11,3% entre 2009 e 2014 e unha alza moi moderada no período seguinte, que sitúa as remuneracións das e dos traballadores moi por baixo dos valores en prezos constantes de 2009 e dá conta do alcance da perda do poder adquisitivo. A caída dos salarios por baixo da media europea A perda de poder adquisitivo dos salarios galegos durante a pandemia supera a media da Unión Europea. Así, para o caso do Estado español, a baixada do salario dos galegos está por riba de estremeños, andaluces, cataláns e leoneses, aragoneses, navarros, cántabros, rioxanos e murcianos. Se exceptuamos a anomalía vasca, só fican por riba da Galiza aquelas áreas do Estado cun amplo peso da na súa estrutura produtiva da actividade turística, onde o comportamento do sector xera distorsión nos números finais. O estudo presentado polo Instituto Galego de Estatística o pasado 4 de xuño certifica o aumento da fenda salarial entre Galiza e o Estado. Así, o IGE sinala que en 2020, a remuneración salarial por hora traballada na Galiza sitúase en 19,1 euros, mentres no conxunto estatal acada 21,1 euros e na media da Unión Europea 24,9 euros. Sendo en 2009 a contía da hora traballada na Galiza de 15,7 euros, a suba dos salarios na última década é de 3,4 euros, unha cifra moi inferior á da inflación acumulada no período, o que dá conta, ao tempo, da diminución do poder de compra dos traballadores, que só se mantivo co recurso ao endebedamento. A pandemia está a acentuar as tendencias sociais de desigualdade As rendas do traballo non deixan de ceder posicións fronte ás do capital. Así, o relatorio do IGE, sinala que as rendas do traballo representan na Galiza, a 31 de decembro de 2020, 46 % do Produto Interior Bruto (PIB), exactamente dous puntos menos que en 2009, ano da chegada á presidencia da Xunta de Alberto Núñez Feixoo. Naquela altura, as rendas do capital significan 52% do PIB galego, fronte a 54 % de 2020, nunha clara mostra da perda de poder adquisitivo dos asalariados galegos, quen rexistran unha das peores distribución das rendas do espazo estatal e europeo. As relacións capital/traballo marcan a desigualdade Galiza rexistra tamén nesta variábel unhas cifras peores que o Estado español e que a Unión Europea. Sen ir máis lonxe, as rendas do traballo significan na media estatal 48,2% do PIB, máis de dous puntos por riba da porcentaxe galega, malia partillar unha mesma lexislación laboral e contar cunha poboación máis envellecida, onde o impacto da desvalorización interna é inferior. As diverxencias son maiores cos Estados da Unión Europea, onde as achegas do factor traballo á conformación do PIB sitúase en 48,9%, marcando unha diferenza de practicamente tres puntos coa Galiza. A relación entre as rendas do capital e do traballo é un dos principais indicadores para medir as desigualdades sociais. A este respecto, Tomas Pikkety no seu volume O capital século XXI escribe que “o aumento sostido na participación das rendas do capital no PIB permite explicar en gran medida o pronunciado aumento da desigualdade na distribución persoal da renda do mercado, (antes de impostos e gasto público) que se observa na maioría dos países nas últimas décadas, o que formula enormes retos no terreo da cohesión social”. O serbio Branko Milanovic, outro dos economistas de referencia nas investigacións sobre a desigualdade, advirte das implicacións macroeconómicas da baixada das rendas do traballo polos seus efectos na caída do consumo. Neste sentido, sinala que “a distribución entre as rendas do traballo e do capital adoita ser un primeiro indicador para analizar a posíbel creación de desigualdades sociais. As rendas do capital están máis concentradas na poboación que as do traballo, polo que se o peso da retribución do traballo cae e a do capital aumenta, a desigualdade entre a poboación é probábel que aumente tamén”. Os pobres, máis pobres A caída das rendas do traballo é maior naqueles sectores cunha menor retribución salarial. Así, un estudo, elaborado polos economistas da Universidade Complutense Raquel Sebastián e Gabriel Rodríguez e o profesor de Oxford Juan Cesar Palomino e titulado Efectos de la Covid-19 sobre la desigualdad y la pobreza en España, sinala que na Galiza “a perda salarial dos pobres é de 18,7%” desde o comezo da pandemia, unha tendencia que se repite no conxunto do Estado e evidencia un impacto diferente da crise en función do nivel de renda. Neste sentido, destacan que “os individuos que xa eran pobres antes da Covid-19 sofren as maiores perdas salariais” e conclúen que “se agrava a situación de pobreza dos traballadores que xa eran pobres antes da pandemia”. A remuneración salarial por hora traballada na Galiza é 2 euros inferior á estatal Raquel Sebastián, Gabriel Rodríguez e Juan Cesar Palomino significan que a pobreza ten aumentado na Galiza desde o comezo da pandemia en 8% e a desigualdade en 2,9 no índice de Gini. Nesta liña, afirman que con anterioridade ao comezo da pandemia o índice de Gini sitúase en 39,5 pasando na actualidade a 42,4. Segundo estes autores o crecemento da desigualdade na Galiza é idéntico ao de Asturias e Estremadura e superior ao de Navarra, Madrid, A Rioxa, Castela e León, Canarias e Cantabria, colocándose o país moi por diante da media de toda á área norte peninsular. A pandemia está a acentuar as tendencias presentes na sociedade, confirmando a tendencia á feminización e a xuvenilización da desigualdade. Neste sentido, Sebastián, Rodríguez e Palomino sinalan que a desigualdade na Galiza é sete puntos superior nas mulleres que nos homes, superando en dous puntos a estes en risco de exclusión e pobreza. A caída das rendas do traballo A caída das rendas do traballo é unha tendencia xeneralizada nas economías dos centros capitalistas desde a restauración neoliberal de comezos da década dos 80. Neste sentido, a economista Carmen Vizán considera que as causas desta situación se derivan entre outros factores dos “procesos de privatización da actividades produtivas desenvolvidas no sector público e da desregulación dos mercados”, da “crecente liberalización internacional dos mercados de produtos, de traballo e de capital”, da “intensificación dos procesos de concentración empresarial” e da “tendencia á financeirización da economía”. A xestión dos poderes públicos da Gran Recesión vén agudizar este proceso. A este respecto, Ignacio Álvarez Peralta destaca que “o recurso á desvalorización interna por parte dos Gobernos europeos como instrumento para facer fronte á crise vai provocar unha redución sen precedentes dos salarios”. Ao tempo, apunta que “a sucesións de reformas laborais inspiradas na doutrina neoliberal supón a existencia dunha relación negativa entre salarios e emprego, que se concreta nunha redución do peso dos salarios na renda nacional e por conseguinte nun aumento da pobreza e da desigualdade”. A propia Organización Internacional do Traballo (OIT) ten responsabilizado da perda do poder adquisitivo ás diversas reformas laborais executadas polos Executivos de Rodríguez Zapatero e Mariano Raxoi. Así, nun informe elaborado en 2016, sinala, en relación ao Estado espñol, que “a menor densidade sindical, a desregulación laboral, o deterioro da lexislación protectora dos traballadores así como a perda da centralidade da negociación colectiva na fixación dos salarios estaría debilitando a capacidade dos traballadores e das traballadoras para obter salarios acordes coa produtividade”.