'Censura vermella' en Vigo e A Coruña

O final da década dos 10 estivo marcado por un fortísimo incremento das mobilizacións populares, tanto no mundo rural como no urbano. As folgas, motíns e manifestacións sementaran a inquedanza entre a patronal e as oligarquías, baixo a sombra ameazante da Revolución Rusa. As reivindicacións operarias e a resistencia da patronal organizada remataban por conducir a longos conflitos, como o que tivo lugar en Vigo a finais de novembro de 1919. Na altura, un boicot aos vapores da Transmediterránea tíñase reproducido en Vigo e levou á declaración de folga xeral o 28 de novembro. A folga foi absoluta en Vigo e mesmo tivo ramificacións en Pontevedra, Redondela, Marín, Bueu, Cangas, Cobres (Vilaboa) e Domaio (Moaña), rematando o 26 de decembro, case un mes despois do seu inicio. O día 27 todos os sectores de traballo retornaron ás súas faenas, agás o xornal La Concordia; os linotipistas do xornal negáranse a compoñer un editorial do director Miguel Fernández Lema, ao consideralo inxurioso. Como consecuencia, o xornal non se publicou, sendo a primeira vez na Galiza en que a 'censura vermella' era exercida polos sindicatos. A 'censura vermella' en Vigo A 'censura vermella' tíñase popularizado en marzo de 1919 na folga da Canadiense en Barcelona: o Sindicato Único de Artes Gráficas conseguira paralizar a publicación de informacións tendenciosas contra a folga dos traballadores da empresa de electricidade. Inmediatamente a Asociación de Tipógrafos de Vigo anunciou que adoptaba tamén a censura vermella como ferramenta de loita. Pouco despois, no congreso realizado pola Confederación Nacional do Traballo (CNT) nos días 10 a 18 de decembro de 1919 tratouse a implantación permanente da 'censura vermella' para combater a manipulación da prensa burguesa e contrarrestar a chamada 'censura negra' exercida polo Goberno sobre a prensa proletaria. O congreso non estabeleceu que a icensura vermella' fose permanente, mais si aprobou que fose aplicada cando os xornais inseriran anuncios ou novas que fosen en contra dos intereses proletarios. No inicio de 1920, ao tempo que La Concordia despedía os seus linotipistas e comezaba as xestións para recrutar operarios que os substituíran, na Coruña xurdía un conflito semellante. A cidade atravesaba tamén unha etapa convulsa, cunha continua sucesión de folgas, manifestacións, deportacións, estoupido de petardos e detencións. Como en Barcelona, era o sector do subministro eléctrico a orixe do máis grave dos conflitos: desde xuño de 1919 o Sindicato de Obreros Gasistas y Electricistas Luz y Fuerza reivindicaba melloras ás empresa Electra Industrial Coruñesa, Fábrica del Gas e Cooperativa Eléctrica Coruñesa. Na segunda metade de 1919, sucedéronse os incidentes relacionados con este conflito, e a xunta directiva do Sindicato Luz y Fuerza mesmo chegou a ser xulgada baixo a acusación de folga ilegal, aínda que o tribunal ditou sentenza absolutoria. A comezos de xaneiro de 1920 tamén funcionou a 'censura negra', que clausurou por algúns días a Imprenta Obrera e impediu a publicación do voceiro das organizacións operarias La Voz del Obrero. A 'censura vermella' chega á prensa coruñesa O 12 de xaneiro o conflito entrou nunha nova fase, cando a Cooperativa Eléctrica Coruñesa contratou a publicación de anuncios para a admisión de operarios que substituíran os obreiros en folga. Nunha tensa noite, os traballadores de El Orzán, El Ideal Gallego, La Voz de Galicia e El Noroeste foron sucesivamente comunicando aos empresarios a súa negativa a compoñer o anuncio, remitíndose ao acordo sobre a 'censura vermella' adoptado no congreso da CNT. As empresas non cederon na súa pretensión de publicar os anuncios e como consecuencia, ningún xornal da cidade saíu á rúa. O combate ficaba estabelecido entre os operarios agrupados na Asociación Tipográfica liderada polo tipógrafo Juan No e apoiados pola Federación Local Obrera, e os catro xornais da cidade, que recibiron o apoio doutros xornais galegos que protestaron ruidosamente polo exercicio da 'censura vermella'. Tres semanas ficou A Coruña sen que ningún xornal saíra á rúa, até que se chegou a un acordo de compromiso polo que os diarios puideron retomar a súa publicación o día 3 de febreiro: aínda que inseriron un anuncio da Cooperativa Eléctrica, non se refería xa á contratación de electricistas, senón á cobertura de postos de gardas xurados de nova creación. Poucos despois, o 9 de febreiro remataba tamén o conflito de La Concordia de Vigo, que reemprendía a súa publicación. Os tipógrafos de Vigo e A Coruña, socialistas uns e anarcosindicalistas outros, tiñan acadado forza abondo para someter á 'censura vermella' os grandes xornais galegos. Unha nova ferramenta de loita obreira ficara ensaiada polas organizacións sindicais e malia que o seu uso non fora corrente, o aviso era evidente para as autoridades e ás empresas xornalísticas: non todo valía para combater as reivindicacións das clases traballadoras. Aínda en 1933 a Asociación Tipográfica de Vigo ameazaba con aplicar a 'censura vermella' ás novas relacionadas coas organizacións fascistas.