Radiografía dos furanchos, unha tradición que esta sexta feira inicia tempada

Desde esta sexta feira, primeiro día de decembro, poderán abrir os primeiros furanchos da tempada na Galiza. Tamén coñecidos como 'loureiros', estes locais, xeralmente situados en adegas particulares, naceron como fórmula para pór en circulación os excedentes da colleita de viño elaborado nas casas. Responden a unha tradición do rural galego cunha localización xeográfica concreta: as comarcas de Vigo, O Morrazo, Pontevedra e O Salnés. Imos de furanchos! Organizados a través dunha federación, contan con asociacións nos municipios de Redondela, Vilaboa, Val do Lérez, Cangas, Bueu, Marín Poio e Sanxenxo. O seu número descendeu nos últimos anos e proba disto é que na actualidade hai censados 113 furanchos, sumando todas as entidades que conforman a federación, cando antes da pandemia da Covid-19 chegaban aos 500. Estes días previos á súa apertura sucédense as reunións e xuntanzas para escoller nova directiva ante un panorama complicado polas dificultades para contar cun relevo xeracional e os cada vez máis numerosos trámites burocráticos que teñen que cumprir para realizar a súa actividade. Nos últimos anos algunha asociación desapareceu, integrándose noutra próxima. É o caso da de Moaña, que esta tempada quedou cun só furancho e decidiu integrarse na entidade de Cangas, tamén na mesma comarca do Morrazo. Outras mantéñense en mínimos, como a de Sanxenxo, que conta con sete asociados, mais alertan de que esta tempada pode que só abran dous deles. Os furanchos exixen máis prazo para vender o que quedou da súa colleita Regular a tradición Falar de furanchos é tocar toda unha tradición no sur do país. Segundo explica a Nós Diario o que fora no seu momento presidente da federación, José Luís Videira, hai documentos que certifican que hai 300 anos xa estaba regulada esta actividade e pagaban as súas correspondentes taxas. Co tempo, cando a Administración prohibiu a venda de viño das colleiteiras e dos colleiteiros á hostalaría, comezou unha convivencia difícil. En 2008, após varias reunións, chegouse a un acordo que regulaba o seu funcionamento, até entón rexido polas distintas ordenanzas municipais. A intención dos furanchos foi sempre a de “expulsar” o intrusismo e evitar que se aproveitaran algúns como estabelecementos hostaleiros. Neste sentido, réxense polo decreto creado en 2012 que obriga a contar cunha declaración das tapas que se serven e unha memoria do viño que se vende. A RAG estuda unha petición para incluír ‘furancho’ no dicionario Coa chegada da pandemia e o seu feche, os furanchos tiveron problemas para dar saída á produción de viño nas datas da normativa. Tal e como informou no seu momento Nós Diario, a Xunta da Galiza non contestou en tempo as peticións da federación de abrir máis alá do 31 de xullo. A situación vivida eses meses sen actividade xunto ao problema do relevo xeracional marcou un punto de inflexión para moitos furanchos. “Seguimos defendendo o furancho tradicional, onde os clientes poden traer se queren a súa merenda, gozar das mesas compartidas e fuxir dos grupos que confunden o noso cunha taparía”, asegura Videira, “mais nós non podemos ofertar refrescos, sería competencia da hostalaría”, engade. Para que continúen en activo aposta por ter en conta as novas xeracións e coidar as clientas e os clientes habituais, ademais de sumar novos. Falta de relevo Os furanchos seguen situándose nas vivendas privadas, por exemplo nos baixos, ou en locais que formen parte delas, como as adegas. Por este motivo o seu funcionamento é sempre familiar. Entre as dificultades que teñen para a súa continuidade está a falta de relevo xeracional. Sobre este tema, o xerente do Grupo de Desenvolvemento Rural (GDR) Pontevedra-O Morrazo, José María Tobío, considera que a situación ten moito que ver coa propia fórmula destes locais e a falta de expectativas económicas de cara ás xeracións máis novas. “Coa chegada da Indicación Xeográfica Protexida (IXP) até esta zona aumentou a viabilidade das explotacións vitivinícolas e tamén formulou unha proposta de futuro que non había antes”, explica a Nós Diario. Coincide, ademais, en constatar que a produción das adegas particulares das comarcas onde hai furanchos “cada vez vai a menos pola idade das persoas que as mantiveron durante todos estes anos”. Outro factor, para Tobío, é que tampouco hai viabilidade “se fas 1.000 litros que son para autoconsumo e pouco máis”, unha produción que, "ao non contar co amparo dun consello regulador, dificulta que se manteña no tempo", conclúe. Un furancho de agroglamur para a gala dos María Casares de Teatro Porén, a fórmula dos furanchos segue a ter saída "fóra" da estrutura da federación e non sempre de maneira legal. Neste caso, José Videira lembra como hai 'loureiros' en municipios próximos como Vigo ou Mos que non forman parte da federación. "E ademais, polo seu atractivo cada vez se están abrindo locais semellantes noutras zonas do país onde non había tradición, é o caso dalgunhas localidades da Ribeira Sacra", indica este furancheiro. A razón desta "expansión" dos locais particulares coas características dos furanchos viría, segundo afirma Videira, "por ter realizado unha norma no seu día que está estabelecida para toda a Galiza e non para unha zona en concreto, como sería o noso caso". Manter a tradición e as visitas ás parroquias O sinal de identidade dos furanchos é a tradición e como proba manteñen nas súas portas pólas de loureiro. Esta idea é a que defenden desde a federación e as asociacións que a compoñen. “Temos que coidar as novas xeracións que tamén son clientes nosos se queremos que se manteñan”, opina José Luís Videira, “e nese tema entra tamén, ademais de quen despacha o viño, quen o consome neste lugar”, engade. Este “furancheiro” recoñece que moitas veces non é doado e implica, nalgunhas ocasións, informar. “Téñome atopado con grupos que se achegan ao meu furancho e piden cervexa. Explícolles da mellor maneira posíbel que non podemos, que non somos uns estabelecemento de hostalaría”, relata. Para Videira, hai unha responsabilidade compartida entre cliente e furancho. "Nós mesmos somos tamén responsábeis da imaxe que damos e debemos coidala", considera. O alcalde de Pontevedra apoia os furanchos Cos anos, estes locais espallados polo sur da Galiza conseguiron ter certa sona alén dos seus municipios. Sábeo ben o xerente do GDR Pontevedra-Morrazo, José María Tobío, que ten analizado os da súa zona. O auxe desta tradición aproveitárono non poucas iniciativas de difusión que realizaron "guías" para chegar a eles. É o caso de Furancheiro.com ou a Guía furanchín. "A ninguén se lle escapa que os furanchos son todo un atractivo para os municipios onde están situados e hai moita xente que coñece da súa existencia e veñen para visitalos", asegura Videira. Por esta razón entende que "hai que facer que se manteñan para non perder este outro atractivo que ten o noso país", argumenta a Nós Diario.