Que solucións achega a natureza para combater o cambio climático nos viñedos?

As iniciativas relacionadas con solucionar algúns dos problemas que teñen hoxe en día os viñedos, entre eles o cada vez máis presente cambio climático, centran varias iniciativas de investigación que se presentaron estes días. Un exemplo foi, na xornada desta cuarta feira, o lanzamento público do proxecto do programa Interreg Sudoe 'Ecosphereswines. Mellora de servizos ecosistémicos e infraestrutura verde en zonas vitícolas de alto valor ecolóxicos' na sede da Fundación Juana de Vega, en Oleiros (comarca da Coruña). Trátase dunha experiencia científica a nivel europeo, coordinada por esta entidade galega, que busca mellorar a xestión sostíbel das paisaxes de viñedo e a biodiversidade dos seus ecosistemas, aumentando en paralelo a súa resiliencia fronte ao cambio climático actual. O proxecto comezou a súa andaina o 1 de xaneiro de 2024 e ten previsto o seu remate o primeiro mes de 2027. A intención desta iniciativa, segundo explica en declaracións a Nós Diario o director da Área de Investigación e Innovación da fundación, Alfonso Ribas, é “achegar solucións baseadas na natureza para viñedos e ver o impacto que teñen”. Pon como exemplos de actuación mudar a idea de que “cavar as viñas cada ano é positivo para non competir coa vexetación e os seus insectos”, cando isto podería ser negativo “para a retención de auga no solo ou para a biodiversidade”. Neste caso, unha das alternativas que se valoran no proxecto é “implantar cubertas vexetais con especies que permitan atraer insectos non perigosos para os viñedos mais que poden combater certas pragas”. A entrada de multinacionais nas Denominacións de Orixe galegas pon en alerta o sector A iniciativa tamén ten en conta incidir nunha realidade que preocupa nalgunhas zonas: os grandes viñedos que se están introducindo no país, como aqueles que aproveitan terreos dos montes comunais. “Poderían introducirse pequenos bosques no seu interior, introducir aromáticas ou mesmo árbores de froita que atraian os paxaros que comen as uvas”, indica Ribas. As probas piloto do estudo na Galiza, no que participan tamén a Universidade da Coruña, realizaranse no sur de Francia, a Galiza e Portugal. No caso galego serán en viñedos da IXP Terra de Betanzos. Escoller esta indicación xeográfica non é casualidade posto que está situada nas proximidades da sede da fundación, en Oleiros, e a propia entidade participou na recuperación e inscrición no rexistro das súas variedades de uva. Neste sentido, Alfonso Ribas apunta tamén a importante colaboración da Reserva de Biosfera Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo, que ten "certas capacidades para aplicar os resultados finais do proxecto no territorio". Na fase actual están a estudar as achegas de proxectos anteriores para valorar cales son as barreiras que atopan as persoas responsábeis de viñedos nesas solucións. Para 2025 e 2026 están previstas varias intervencións en viñedos de Betanzos. O último ano pensan vixiar a estratexia das solucións baseadas na natureza de cara ás zonas de alto valor ecolóxico. Canto vale unha hectárea de viñedo na Galiza? E unha de pasto? Evitar a contaminación e valorizar os residuos Na elaboración do viño tamén se xeran residuos, especialmente en forma de gallas e bagazo. Na Galiza, dous grupos de investigación da Facultade de Ciencias e da Facultade Ciencias Empresariais e Turismo do campus de Ourense da Universidade de Vigo (UVigo) desenvolveron un proxecto multidisciplinar no que, desde os seus respectivos eidos de coñecemento, propoñen estratexias para a xestión sostíbel destes restos. Partiron, de inicio, co dato de que se queiman nos propios terreos un 40% deles, provocando danos ambientais e económicos. O responsábel da investigación no primeiro destes grupos, Pedro Miguel Ferreira, explica a Nós Diario que a pescuda permitiu o deseño de novas estratexias seguindo o concepto de biorrefinaría. “Empregamos altas presións a través de vapor para tratar a biomasa e unha tecnoloxía eléctrica denominada óhmica que permite quentar o refugallo en segundos”, sinala este científico. O resultado deste proceso é desfacer a materia orgánica e recuperar compostos de alto valor engadido. Ferreira lembra que en moitas ocasións as persoas responsábeis dos viñedos “queiman ou empregan eses restos como fertilizantes sen ter en conta que tamén levan unha carga contaminante que se evidencia a longo prazo”. Neste caso, o investigación pon como exemplo as fermentacións e a emisión de gases de efecto invernadoiro. Neste proxecto, realizado en viñedos da comarca do Ribeiro durante un ano, como foi o caso dos que ten a adega L’Ombre no municipio de Cenlle, tamén participou a investigadora Sandra Rivas. “A biorrefinaría que parte da poda das vides, en zonas vitivinícolas tan importantes como na que estamos, teñen aplicación en industrias tan diferentes como a alimentaria, a terapéutica ou na dos combustíbeis”, confirma a Nós Diario. Que solucións hai para atallar os danos da velutina nos viñedos? A UVigo propón dun centro de tratamento de refugallos No proxecto desenvolvido pola UVigo constatou a necesidade de contar, nas proximidades das zonas vitivinícolas, cun centro de tratamento de refugallos da materia orgánica dos viñedos. Desde os grupos de investigación sinalan que a proposta xeraría valor inicial para as empresas vitivinícolas, facilitaría o aceso á biomasa como combustíbel e podería apoiarse en liñas crecentes de subvencións por parte da Unión Europea. Ademais, sinalan que podería ampliarse a outras actividades de sectores afíns de carácter agrogandeiro, mesmo coa integración de plantas de biocombustíbeis. Iniciativa viábel A investigadora Sandra Rivas recoñece que cando se realizan estudos como, neste caso, o relacionado co aproveitamento dos restos que se producen nos viñedos “procuramos sempre que sexan viábeis e realizábeis nun futuro”. No caso da idea de que se empregue en elemntos como unha biorrefinaría, esta investigadora entende que sería preciso “contar con tempo para irse adaptando”. Con todo, un paso importante, sinala, sería contar “co apoio do sector público e privado” aproveitando o fomento que deste tipo de iniciativas relacionadas coas materias primas renovábeis por parte da Unión Europea.