O Boi de Allariz marca o camiño: a IXP certifica 34 toneladas de carne de boi cun volume de negocio de 1,2 millóns de euros

A cría de bois para a venda de carne tense convertido nos últimos anos nun nicho de negocio importante para as gandeiras e gandeiros galegos. O único que fai falla é superficie, pastoreo e paciencia, xa que o animal castrado non é boi até que cumpre catro anos e de aí á súa venda poden pasar un, dous ou tres anos máis. O resultado é un animal dun mínimo de 800 quilos en canal que segundo a súa raza e calidade pode chegar no mercado a valer até 30.000 euros. Segundo os datos facilitados a Nós Diario pola Indicación Xeográfica Protexida (IXP) Vaca Galega-Boi Galego, creada en 2017, hai rexistradas nesta indicación protexida 1.230 explotacións con 253 bois. En 2022, último ano con datos, certificáronse 34 toneladas de carne de boi, o 10% da produción desta IXP, cun volume de negocio de 1,2 millóns. En 2022, a IXP logrou da Unión Europea un selo de calidade para os produtos que ampara e actualmente contabiliza máis de 200 gandeiras e gandeiros que están cebando bois na Galiza, unha crianza para a que non existen axudas públicas. Jesús Viéitez ten unha explotación en Santa Comba (Xallas) na que cría 15 bois. Hai tres anos que decidiu comezar coa cría, que compaxina coas vacas cachenas. “Téñoos nun predio a pasto, iso é do que se alimentan, aínda que o verme Mythimna comeu catro hectáreas de pasto e tiven que tirar de silo e grao húmido para alimentalos”, explica a Nós Diario. A parte máis cara son os lombos, a 120 euros cada quilogramo Con todo, recoñece que estes animais teñen o problema do tempo que fai falla para crialos “só a partir dos catro anos conta como boi”, e a calidade do animal unha vez listo para a venda está por riba dos 800 quilos canal. Aínda lle falta por vender a primeira remesa de bois criados na súa explotación, que calcula será esta primavera, “son animais bos así que o prezo medio andará sobre 12 euros o quilo e os lombos teñen que pagar xa o boi”. Do boi, como do porco, aprovéitase todo, e dependendo das zonas, a clientela, fundamentalmente hosteleiros, pagan un prezo ou outro. Por calidades e partes do boi, o prezo oscila entre 8 e 12 euros o quilo canal. O máis caro son os lombos, a uns 120 euros o quilo. O resto está entre os 11 euros do quilo de faldra, até os 22 euros da costeleta de agulla ou os 40 euros do de chuleteiro. A carne para guisar véndese a 14 euros o quilo e no caso doutro dos produtos en auxe, as hamburguesas de boi, custan 12 euros cada catro pezas. "Só a partir de catro anos o animal conta como boi", sinala Jesús Viéitez A hostalaría gourmet puxo de moda a carne de boi, e desde o ano 2017 a IXP Vaca Galega-Boi Galego vixía que o que se vende nos mercados e nos estabelecementos hostaleiros está etiquetado como o que é, ou vaca ou boi. A IXP centra os seus esforzos na etiquetaxe, a trazabilidade e a publicidade destes dous produtos de calidade, con grande éxito na hostalaría do Estado e do mundo, pero co risco de que moitos queiran vender por boi o que é vaca. Diante destas situacións, a IXP resposta ás denuncias con inspeccións, “a IXP é unha garantía para o consumidor”, explican a Nós Diario. “Unha vaca é vaca desde o seu primeiro parto, só a vaca galega ten este proceso de control”, aseguran desde o organismo de control que certifica que estes animais cumpren coa tradición galega no seu manexo e alimentación. Tamén destacan o feito de que “hoxe non hai ningún tipo de axudas para o boi galego”. As gandarías de Tenreira Galega de venda directa excluídas das liñas de subvención O Boi de Allariz Hai 20 anos que o Concello de Allariz comezou a apostar polo boi como un dos polos de desenvolvemento do sector primario local e hoxe Allariz é un referente a nivel galego e en todo o Estado ao falar destes exemplares e da súa calidade. O concelleiro de Medio Ambiente, Bernardo Varela, en conversa con Nós Diario, lembra os 20 anos de “transformación, aproveitamento madeireiro e gandaría ecolóxica” como a fórmula exitosa implantada desde Allariz para potenciar o seu sector primario e darlle ademais valor engadido ao comercio e ao turismo local. Xa no ano 2000 no monte veciñal en mancomún de Penamá, con máis de 300 hectáreas, meteron 80 vacas nai da raza limiá. Ese foi o xermolo do aproveitamento sustentábel e rendíbel que hoxe Allariz mostra orgullosa ao mundo. En 2011 a experiencia sumou os bois, o Concello asumiu o custo inicial e desde entón o proxecto que levou a constituír o mercado de Allariz como Reserva da Biosfera non fixo máis que medrar e mellorar. Tamén o estado de conservación do seu territorio, que mesmo viu diminuír o número de incendios forestais neste tempo grazas ao traballo do gando e o seu coidado. Desde o ano 2015, unha ordenanza do Concello regula a crianza e as características destes animais para a súa comercialización. Allariz ten unha explotación do espazo ecolóxico O Rexo con nove exemplares (catro deles nados e criados alí) e celebra cada ano unha festa de exaltación do animal e os seus produtos gastronómicos. En Allariz hai outras dúas explotacións que crían bois, unha delas usa os montes veciñais en mancomún de Penamá e a outra é a de Sonia e Víctor. Son bois maioritariamente de raza limiá (autóctona galega) e contan ao sacrificio cun peso vivo arredor dos 1.000 quilos. Son criados ao ar libre (en semiliberdade) e con todas as garantías de benestar animal. Allariz celebra cada ano a súa festa gastronómica, dez días nos que se consomen na vila perto de 3.000 quilos de carne de boi e que xera un beneficio de máis de 20.000 euros para a economía local. A última semana do pasado setembro e a primeira de outubro decorreron as Xornadas de Carne de Boi, unha cita que xa é un atractivo turístico que desestacionaliza esta actividade económica do verán. En 2023, foron máis de 20 locais de hostalaría os participantes e 3.000 os quilos de carne de boi empregados nas xornadas festivas, “ademais do negocio inducido e o feito de que temos un sector primario vivo”, destaca o concelleiro de Medio Ambiente de Allariz. A vila consome e vende no seu mercado Reserva da Biosfera, a través de Briugu, todo o boi que se cría neste concello. Xosé Romero, responsábel de Briugu, explica a Nós Diario que no concello sacrifícanse entre oito e dez bois e “todo vai para o mercado local, consómese e véndese todo en Allariz”. Aínda que as vendas tamén acaban moitas veces en Madrid ou Euskadi. “Temos un produto de moita calidade e o noso traballo é pór en valor a raza autóctona e o mercado local”. Unións Agrarias solicita compensar a suba de custos para o sector do vacún Allariz como exemplo de xestión Allariz leva máis de 20 anos implicado na transformación dos seus montes o seu aproveitamento madeireiro e a gandaría ecolóxica. A cría de bois, e o proxecto diferenciado de carne con selo de calidade, e mais a Reserva da Biosfera como mercado de produtos autóctonos, cada ano desestacionaliza o turismo e o mercado da vila. “Cando unha persoa visita Allariz come todo produtos quilómetro cero”, explica o concelleiro de Medio Ambiente, Bernardo Varela.