As granxas galegas, por riba da media europea en sostibilidade

O benestar animal e a pegada de carbono son dous elementos a ter en conta na produtividade e eficiencia das explotacións gandeiras. Con esta idea, a Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias (Agaca) realizou, entre xaneiro e setembro deste ano, un estudo baseado nun protocolo europeo en máis de 600 visitas a 208 granxas da Galiza. Nel avaliouse a situación das mesmas e procedeuse a asesorar individualmente sobre ambos os dous ámbitos. As cooperativas agroalimentarias son as líderes no rural e loitan contra algunhas entidades "falsas" O responsábel da área de Calidade e I+D+i (Investigación, desenvolvemento e innovación) de Agaca, Sergio García, explica a Nós Diario que a investigación foi realizada a través “dunha comparativa individual" escollendo un método de entre os diferentes posíbeis. Neste caso analizouse todo o ciclo de vida da explotación, comezando desde os cultivos até rematar por ver a totalidade das actividades que se executan nas propias granxas. No que ten a ver coa pegada de carbono, o valor medio absoluto das granxas, baseado en 55 mostras, foi de 1,319 kg de CO2 por litro de leite en tanque. Entre todas, o 10% máis eficiente tiña 0.924 kg de CO2 e o 10% menos eficiente chegaba a 1,801 kg de CO2 (1,4 kg na media europea). Os factores que máis inflúen son a fermentación entérica (41%), a alimentación comprada (27%), a alimentación propia (21%) e a almacenaxe dos xurros (13%). "Estes datos valerían para ter unha liña inicial e saber a porcentaxe de redución que se vai facendo durante distintos anos", asegura García. En opinión deste técnico de Agaca, o tema é "máis recente" e calquera opción de mellora dependerá "das posibilidades da granxa". Neste sentido, considera que "hai opcións que levan un custo moi importante de investimento". Porén, no caso das opcións "de manexo" poden ser máis viábeis para outras explotacións, "aínda que habería que facer un estudo individual caso por caso". Para conseguir o obxectivo da redución de gases de efecto invernadoiro (GEI) nas granxas, os pasos a dar terían que ter en conta a concienciación e a formación, unha medición e valoración, pasar a realizar unha redución das emisións dos GEI e a compensación destas emisións. Rafael Rivadulla: “O sector agroalimentario debe apostar moito máis polos aspectos tecnolóxico e ambiental” Benestar animal Para avaliar o estado de benestar animal empregouse o protocolo ‘Welfare Quality’ que ten en conta catro principios: a boa alimentación, a boa vivenda, a boa saúde e un comportamento adecuado do animal. Os elementos que máis penalizan teñen en conta o tipo de estabulación (por exemplo, se está atado sen zona exterior), a valoración corporal e dos bebedeiros, o tipo de demoucha (corte dos cornos dos animais) e se non se realiza pastoreo. "A valoración de benestar nas granxas na Galiza é moi boa", asegura García, porén, "poden introducirse melloras que sinala o propio protocolo, como é o caso da dispoñibilidade de bebedeiros por curral e por animal, que farían subir na puntuación". Se o estudo evidenciou unha boa situación débese, segundo o técnico de Agaca, "a que é unha parte do proceso moi implantada que interesa ás explotacións por ter que ver coa súa rendibilidade económica final". O mercado de carbono como fonte de ingresos Como unha opción de complemento económico ás rendas agrogandeiras sumado ao compromiso co medioambiente, o CEO e fundador de AirCO2, Máximo Sánchez, pon en valor a captura do carbono da masa forestal privada e a súa comercialización a través do mercado voluntario de créditos de carbono tamén nas explotacións agrarias. Neste sentido, sinala a Nós Diario que a Galiza conta con 2 millóns de hectáreas que están consideradas como forestais, mais 1,4 millóns delas están arboradas na actualidade. “Fálase moito agora da agricultura rexenerativa, por exemplo a aumentar a cobertura vexetal, fomentar a biodiversidade nas plantacións ou reducir as rotacións para evitar as emisións que poidan xerar”, explica Sánchez, “mais é habitual tamén que as explotacións gandeiras conten cunha parte forestal, aínda que sexa pequena que pode contar para o mercado de carbono”, engade. Para a agricultura rexenerativa, a opción de mellorarse “e fixar máis carbono no solo” pode monotorizarse. Ana Olveira: "Sempre que hai unha crise, a economía social sae reforzada" Pegada de carbono e pegada hídrica Non é a primeira vez que Agaca se interesa por este tema. En xullo de 2022 presentou un estudo, participado pola USC, realizado a 100 granxas, cunha media de 88 vacas en fase produtiva, sobre as emisións CO2 e a cantidade de auga que se require para producir un litro de leite. Entre as conclusións do traballo, o responsábel do mesmo, Ricardo Rebolledo, enxeñeiro industrial na USC, indicaba que a pegada de carbono aumenta a medida que diminúe o nivel de produción de leite, “o que amosa un sobredimensionamento no aproveitamento dos recursos que consomen as pequenas explotacións”. Ademais, constatouse que en ambas as pegadas, a maior parte das cargas ambientais poderían estar asociadas a emisións do campo, compra de pensos e insumos agrícolas para os campos. “Reducir estes imputs contribuiría nunha granxa a reducir tamén a súa pegada de carbono e hídrica”, certificaba. Por último, concluía que para a pegada hídrica, a maioría dos impactos poderían estar asociados ao tipo de ingredientes utilizados no penso adquirido, destacando o alto valor reportado para a cebada. O mercado voluntario de créditos de carbono A pegada de carbono tamén podería aproveitarse para xerar beneficios en donas e donos de terreos forestais. A plataforma cooperativa AirCO2, con sede en Pontevedra, propón introducilos na operación de obter ingresos a partir, precisamente, do CO2 que absorben as súas propiedades. “Os mercados de carbono levan tempo convivindo con nós mais a nivel mundial o voluntario está definido por dúas grandes empresas que son oligopolios (Verra e Gold Standard)”, explica a Nós Diario o fundador de AirCO2, Máximo Sánchez, “mais con proxectos deslocalizados, en países terceiros, especulativos e con pouca transparencia”, engade. As experiencias a nivel do Estado español, iniciadas no ano 2014, tiñan en conta a repoboación do monte despois dun incendio e o cambio do uso do solo. “As comunidades de montes e outras propiedades estaban desatendidas malia prestar un servizo medioambiental, ademais de crear a pervensión da compra de créditos de carbono tras os incendios”, explica Sánchez. A 'Covid das vacas', unha crecente ameaza para a gandaría galega que causa miles de euros en perdas: "É un calvario" Coa idea de fomentar o non abandono e ser máis produtivos, aproveitaron o servizo ambiental de captura, “que é medíbel”, pensaron en “democratizar” o seu acceso para que desde a Galiza se compense a pegada de carbono. “Calquera que teña unha finca a partir de dúas hectáreas, mesmo xuntándose varios veciños e veciñas, pode saber o seu crecemento en biomasa do seguinte ano e a capacidade de absorción de carbono que será o que poida vender”, conclúe o responsábel de AirCO2.