A perda da autoridade intelectual e moral do papel

Levo corenta anos publicando tanta palabra escrita. E na casa fican restos de todo iso que enchen caixas e pesan moitos quilos. O papel pesa, ao cabo é madeira. A carpeta da correspondencia xa son dous quilos, aínda que xa case ninguén escribe cartas. Desde hai anos, décadas, a correspondencia é a través do correo dixital, que non gardo. Así que desde hai moitos anos as cousas que lle digo a outras persoas ou que me din a min por escrito non as conservo; esquézoas. Tanto ten que traten de asuntos comúns como de libros ou proxectos. E teño moi mala memoria. E abro caixas con recensións e entrevistas a eito relacionadas cos libros sucesivos. Quilos e quilos. Mais desde que volvín publicar, dos últimos libros as editoriais xa non me enviaron eses recortes de prensa. Sospeito que é algo estendido e común á maioría dos libros, xa non teñen tanta atención nos medios. Quen vai crer hoxe que nos anos oitenta os diarios tiñan cada día páxinas de cultura, algúns páxina diaria só para libros? As páxinas culturais foron das primeiras en ir desaparecendo. Respecto lector Xornais e revistas perderon páxinas e perderon moito máis, respecto lector e autoridade. Porque o proceso que fixo visíbel Umberto Eco xa nos aos sesenta, e que causou horror a Pasolini, de choque entre alta cultura e cultura dos medios de comunicación masiva mudouno todo. A sociedade é outra, a que queren os donos dos medios de comunicación, as persoas somos outras, os consumidores que desexa o capital, e a cultura non é a que decide unha reducida elite universitaria, a titulación universitaria agora é masiva, e son os medios de comunicación quen din o que é a "cultura". A idea de autoridade lexítima e necesaria está cuestionada polos mercados. As relacións de poder son máis implacábeis que nunca máis fanse de xeito invisíbel para os dominados, que pensan que viven nunha acracia que lles permite o dereito a satisfacer os seus desexos, que son creados a través dos medios e abastecidos polos mercados. Só a violencia da policía ou a ameaza do Exército, como estes días na Francia de Macron, obriga en momentos de crise a ver a realidade, o poder é dos poderosos. Ese cuestionamento da autoridade tamén se dá no espazo intelectual, hai décadas que nas coleccións literarias comezaron a entrar títulos dirixidos a un público masivo. Obras literarias creadas con explícita vontade puramente comercial foron comercializadas baixo selos que anteriormente eran de literatura "culta". A literatura de Pérez Reverte, un exemplo, recibiu a garantía de que era "boa literatura" coexistindo coa de autores de esixencia literaria e o propio autor foi investido como autoridade pola Real Academia Española. Quen lle pode discutir a autoridade? Ou terán os españois que cuestionar a da RAE... Autoridade intelectual E repaso nesas caixas miñas cheas de papeis e vexo separatas de publicacións miñas en revistas literarias, varias galegas como Grial, Boletín Galego de Literatura, A Trabe de Ouro... Cando foi que deixei de atendelas? Cando foi que deixei de ler os suplementos 'culturais' dos xornais? Cando aceptei que nuns casos respondían a intereses sectarios e noutros a estratexias ideolóxicas e comerciais? Cando descrín de todo? Ás veces pregúntanme por que atendo e manteño contas en redes sociais, por todo o anterior. Porque non acredito na ética nin na profesionalidade das institucións e das empresas de comunicación de masas, sei perfectamente que menten. Seino porque colaborei con moitas delas, tamén porque comprobei na pel que se disentes da liña establecida serás apartado e desaparecido. Nas redes sociais tamén hai relacións de poder, naturalmente, mais polo de agora aínda poden circular informacións alternativas ás que difunden e pretenden que sexan únicas os poderes establecidos. Mantéñennos nun caos líquido porque non queren que teñamos outras referencias que as dos medios de masas. As obsoletas burocracias culturais teñen a súa esfera autónoma e a ninguén interesan, mais son controladas a distancia polo poder, tamén son precisas para lexitimar o tinglado. E os demais navegamos no magma tóxico e brutal dos medios. Precisamos referencias con autoridade intelectual e moral, mais non as encontraremos nin nas xerarquías burocráticas cómplices nin nos platós nin nos youtubers. Hai que buscar por elas. Fago en falta a autoridade do papel.