Obsesións

Non sei se acontece con todos os artistas, aínda que a miña hipótese de partida, que despois conseguirei demostrar ou non, é que si. Que si, que?, preguntarán irados os impacientes. Pois o das obsesións, o das manías, o das crises recorrentes de identidade, ou sexa todo iso que configura a cartografía do universo propio. Se ben é certo que non hai que estar necesariamente desequilibrado para ser artista, a meirande parte deles si o están. A tendencia que nos conduce á creación –inclúome aquí polo feito de entender eu a creación literaria coma auto análise– é unha constante nada, con certeza, do malestar na contorna que nos tocou vivir (económica, social, cultural...). Dito doutro xeito, estar desequilibrado psicoloxicamente é condición necesaria aínda que non suficiente para ser artista. Senón é así, non se entende esa procura constante, esa paixón desaforada, esa exploración permanente, esa elección do camiño non experimentado (the way not taken). Así, os que se repiten até a náusea non son artistas, son outra cousa, moitas veces oportunistas da peor especie, sexan poetas malditos ou músicos de catro acordes. Páxina en branco Entendo que moitos artistas non se sentirán cómodos nese rol que lles asigno de candidatos permanentes á psicanálise, cando non a outras terapias menos dialécticas, máis iso é o que eu penso, de xeito que cando me preguntan por que escribo, a resposta primeira é que o fago para aforrar o psicanalista. Centrarei, pois estas reflexións na escrita, a arte que practico. Escribimos para entender o mundo, para interpretar os soños, para comprender as nosas coidas, para expandir o coñecemento O inicio desta análise será refutar ese mito do "terror pánico diante da páxina en branco". Ese medo non é propio de escritores e escritoras, senón dos que precisan comer cada día da palabra escrita, entre eles, para entendérmonos, os artesáns da palabra rápida. Teñen un tempo limitado para presentar os seus artigos, e, daquela, atópanse acotío na dificultade de dar cun punto de vista que lles sirva para encher o seu compromiso diario. Os "pretenders", que se anotan ás modas, que non innovan senón repiten, son outra categoría dos que sofren a ansiedade diante dunha páxina en branco. Os escritores que producen textos para ser publicados, lidos, analizados, sometidos a recensión ou crítica académica, sempre teñen algo na mente. Non pode ser doutro xeito, escribimos para entender o mundo, o interno e o externo, para interpretar os soños, para comprender as nosas coidas, para expandir o coñecemento (Que pasa arredor de min, que me pasa). Os escritores obsesivos non teñen método fixo, poden escribir en calquera tempo e lugar, levados polos soños como materia fantástica ou tocando terra cun mapa do transporte público dunha cidade afastada ou levados por unha nota na caixa do correo. Non precisan de illamentos estupendos –un mosteiro a carón dun río ou unha cabana nas illas de Aran–. O segredo está en escribir sempre, en todo tempo e lugar: nun avión ou nun tren de baixa velocidade, na consulta do dentista ou na noite, logo de acordar dun pesadelo. A fonte de inspiración é a vida mesma, no exterior (ecos dos sentidos) e no interior (soños, reflexións, acordares). Do que entra polos sentidos e do que se procesa, consciente ou inconscientemente. Proceso artístico Os escritores obsesivos insisten na revisión dos seus textos, non escriben cada noite un capítulo dunha novela. Son persistentes na procura de variados ángulos e derivacións, corrixen e corrixen outra vez (a dúbida como enerxía potencial), até que xa non son quen de ver o que está escrito, saltando por riba de sintaxes non canónicas ou de neoloxismos estupendos. A música, si a música é o único que se percibe chegado un momento de cansazo na relectura e na corrección sistemática. Dicía Bolaño, que o argumento é só unha escusa. O que en realidade importa é a forma, a estrutura, o ton, o ritmo. Non só que estea correctamente escrito. Non só que sexa unha boa historia. Eu non concordo ao 100%, mais si coa idea de que sen innovación formal non hai evolución artística. Chegado un intre, logo dos rituais de corrección a capacidade de ler de xeito consciente desaparece: xa nada é racional, todo son fantasmas pre-conscientes (ou post-conscientes), automatismos na lectura, fixación dun ritmo musical e dúbidas sobre a orela salvaxe dese río que nos leva. Entón é que entregan os seus textos para revisión, mais teñen outros en preparación (ada de páxinas en branco). Lin nalgures que Chejov dixera que en literatura é mellor quedarse curto que escribir demasiado. Por hoxe chegou, daquela, como reflexión. Agora comeza o silencio.